Lá ngọc cành vàng - Khi định kiến khiến tình yêu rơi vào bế tắc

Tình yêu trong xã hội cũ thường đi đôi với những quy chuẩn, tư tưởng đạo đức lạc hậu khiến cho nhiều cặp đôi không thể đến với nhau. Chính vì tư tưởng có tiền là có quyền, nhiều người đã thản nhiên tước đi hạnh phúc của người khác. “Lấy nhau vì tình” sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về tình yêu trong xã hội xưa.

Đôi nét về tác giả

Nguyễn Công Hoan là một nhà văn nổi tiếng của Việt Nam, ông sinh ra ở Bắc Ninh.

Nguyễn Công Hoan được sinh ra trong gia đình xuất thân Nho học nhưng lại thất thế. Từ nhỏ ông được tiếp xúc với văn thơ, đó là những câu đối hay giai thoại mang tính chất châm biếm xã hội phong kiến nặng nề. Nó đã ảnh hưởng đến việc sáng tác của ông rất lớn sau này.

Một vài tác phẩm của ông: Kép tư bền, Hai thằng khốn nạn, Bước đường cùng, Ông chủ,...

Cảm nhận về sách

Lá ngọc cành vàng được đăng lần đầu trên Tiểu thuyết thứ bảy vào năm 1935, tác phẩm gồm 16 chương, truyện xoay quanh tình yêu đầy ngang trái của hai hoàn cảnh khác biệt nhau. Bốn chữ “Môn đăng hộ đối” gây áp lực lên tình yêu của cô gái nhà giàu và chàng trai nhà nghèo.

Nga là con gái của quan tri phủ, tiểu thư đài cát lại đem lòng yêu chàng trai con trai bác đồ Sơn bán xôi chè ở phố chợ.

“Nga vui vẻ chăm chắp ngắm người thiếu niên. Nàng lấy làm lạ, không ngờ nhà ấy lại có con người như thế ấy. Nhà ấy rất tiều tụy. Mái lợp rơm lâu ngày, đã dẹp bết dính với nhau, mà nước mưa làm lún nhiều chỗ như lòng máng. Vách thì không dính với cột nhà đã xiêu. Trong sân chật hẹp, có bày vày cóng nước, thừa một chỗ con để phơi, rồi đến bến, dựa vào thành, cũng lụp xụp, yếu ớt.”

Chi là một chàng trai nghèo, nhà anh hoàn cảnh khó khăn chính vì thế khi biết được mối tình ấy bố của Nga đã tìm mọi cách để ngăn cấm. Hai nhà không môn đăng hộ đối, hoàn cảnh nhà Chi khiến ông tri phu cho rằng nếu Nga tiếp tục yêu đương và cưới Chi tức là cô đang không tôn trọng tổ tiên, mang đến cho nhà ông sự nhục nhã. Không thể thuyết phục được con gái ông Phủ đã lạm dùng quyền làm quan của mình để bắt đầu tra tấn tinh thần của Nga vô cùng hà khắc. Khi cảm thấy tra tấn về tinh thần chưa đủ ông Phủ bắt đầu tàn ác hơn khi trừng trị thể xác và bắt con gái phải tuyệt giao với người tình.

Những cơn đau từ thể xác đến tinh thần cứ bám lấy Nga khiến cô không thể chịu nổi, vì quá nhớ người yêu nên Nga trở nên điên dại. “Suốt ngày, Nga lảm nhảm hát hổng, khóc lóc, mà càng hay nhắc đến tên Chi quá. Lúc thì gọi Chi, thì nói một mình như đang chuyện trò với Chi, lúc thì chạy vào góc tường tìm Chi, nhưng có lúc lại réo tên Chi ra chửi mãi.”

Cha mẹ hàng xóm ai nhìn vào Nga cũng phải đau xót. Từ một cô tiểu thư xinh đẹp, lộng lẫy mà chỉ hơn một tháng Chi trở nên hóa điên dại, cứ ngày nào càng nóng ngày ấy Nga lại trở nên điên dại hơn chính vì thế cả nhà ai cũng cầu khấn cho thời tiết dịu êm một chút.

Tình yêu có thể chữa lành một người và cũng có thể biến một người trở nên điên cuồng. Thế nhưng những hủ tục lạc hậu, hà khắc vẫn đẩy tình yêu của Nga vào bi kịch, cô nhớ Chi đến hóa điên. Cơn điên ấy giống như hồi chuông cảnh tỉnh bố của Nga là ông Phủ. Sau đó, nhờ có chú Nga làm hậu thuẫn nên Chi đã được đến thăm Nga.

“Thấy Nga gọi tên mình, sao gặp mặt mình, không có ý mừng rỡ? Chi đương nghĩ ngợi, thì thấy Nga mới chòng chọc trông Chi. Rồi độ năm phút, hình như nàng hiểu biết, bẽn lẽn, kéo lại cái quần, sắp lại cái khố tải, lui lủi vào ngồi xỏm trong xó nhà, có ý sợ sệt.”

Từ hôm đó, mỗi ngày Chi đều đến thăm Nga một lượt. Nga vì nhận được sự quan tâm từ người yêu, lâu dần bệnh tình cũng đỡ hơn. Từ sau khi khỏi bệnh Nga thay đổi tâm tính, khi được mọi người đến thăm Nga đều cố ý lẩn mặt. Tưởng chừng mọi chuyện sẽ tốt hơn khi Nga khỏi bệnh, ấy vậy mà bi kịch lại ập đến. Ông Phủ biết được tin Nga mang thai con của Chi. “Từ hôm ông Tham về phủ đem cái tin sét đánh ấy, ông Phủ bắt Nga ở nhà. Song ông cấm chỉ không cho Nga được dàn mặt.”

Ông Phủ điên tiết khi biết được sự thật, ông cho rằng Chi không xứng đáng với con gái của mình khi Nga là cô tiểu thư lá ngọc cành vàng, với ông hôn nhân phải môn đăng hộ đối. Con gái của ông phải gả cho người giàu có, quyền lực chứ không phải yêu một chàng trai nghèo như Chi, chính vì thế suốt ngày ông tìm cách đay nghiến con gái mình bằng rất nhiều từ ngữ khó nghe.

“Phải, mày trót! Giá mày có mang với những đứa con nhà sang trọng, thôi thì tao cũng nhắm mắt nhắm mũi gảy tống gả tháo mày để che mắt thế gian. Nhưng mày đổ đốn với con của mẹ hàng xôi chè ở phố phủ? Xôi chè! Phố phủ”

Ông Phủ cho rằng mình quá nhục nhã khi sinh ra đứa con như Nga, ông còn thẳng thừng tuyên bố thẳng thừng nếu biết có ngày hôm nay đã bóp chết Nga từ khi cô lọt lòng mẹ cho xong đời. Ông Phủ vì chuyện của Nga nổi trận lôi đình và bắt cô uống thuốc phá thai.

Giá như Chi được sinh ra trong gia đình danh giá thì tình yêu của Chi và Nga đã không phải có kết cục bi thảm như vậy. Những hủ tục lạc hậu, tư tưởng lỗi thời đã khiến cho tình yêu của Nga giống như tội đồ với gia đình của mình. Tình cảm của Nga với Chi là thật nhưng vì sự cấm cản từ gia đình mà khiến cho cả hai phải chịu đau khổ, từ ngày biết con gái mình tương tư chàng trai nghèo ông Phủ bố của Nga đã tìm đủ mọi cách để ngăn cản con gái. Thậm chí ông còn dùng rất nhiều ngôn từ nặng nề chỉ trích Nga khi cô không nghe lời mình.

Chính sự đối lập giữa giàu – nghèo đã khiến cho mối tình của Chi và Nga gặp trắc trở trăm bề. Không chỉ ngày xưa mà cho đến bây giờ vẫn nhiều nhà có tư tưởng kết hôn phải môn đăng hộ đối, nếu họ biết con cái mình yêu một người có hoàn cảnh khó khăn sẽ cấm không cho tình yêu nảy nở. Để đi theo tiếng gọi của tình yêu đã có không ít người chọn cách từ mặt gia đình và thậm chí đã có nhiều vụ án mạng xảy ra khi tình yêu không được tác thành.

Trích đoạn trong sách

Em hiện nay bất lực. Đành bó tay chịu chết một bề, không biết làm thế nào được. Viết thư cho anh, mà hở những lời oán trách cha mẹ, em biết đã làm một điều lỗi, nhưng đến lúc này, em than thở cùng ai?

Vậy thì gặp anh, em quyết không thể được nữa. Một là em sống, hai là em chết. Song em sống cũng như chết. Vì sống, tất thầy me em lại tìm những nơi quyền quý mà gả cho xứng đáng với con cháu nhà. Cho nên thư này, anh coi như bức thư cuối cùng, như bức thư tuyệt mệnh. Coi đời ái tình của đôi ta, không ngờ nó chết yểu. Thì em xin anh cũng coi em như đã chết với ái tình. Nhưng mà anh Chi của em ơi! Đời em như thế là đủ. Em được anh yêu quý, em được là vợ anh bấy nhiêu ngày, dù em có chết cũng không ân hận tí nào nữa.

Lời kết

Ai cũng có nhu cầu yêu và được yêu, tình yêu là cảm xúc không phải một cuộc sắp xếp hay an bài nào đó. Vậy nên đừng cấm cản tình yêu, tình yêu cần được nở hoa thì con người ta mới có thể hạnh phúc được. Lấy nhau vì tình một tác phẩm nổi bật của Nguyễn Công Hoan về chủ đề tình yêu mà ai cũng nên đọc một lần trong đời.

Review bởi Dương Hạnh