Các tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trãi

Phạm Văn Đồng có nhận định rằng: "Văn chương của Nguyễn Trãi đã đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật, đều hay và đẹp lạ thường". Nguyễn Trãi là một người toàn tài hiếm thấy, bậc đại anh hùng dân tộc nhưng có số phận bi thương bậc nhất trong lịch sử. Nguyễn Trãi không chỉ là danh nhân văn hóa mà còn là nhà thơ, nhà văn kiệt xuất có những đóng góp to lớn cho sự phát triển văn hóa, văn học dân tộc.

Những tác phẩm của Nguyễn Trãi thể hiện nổi bật hai nguồn cảm hứng truyền thống của văn học dân tộc là yêu nước và nhân đạo. Ở mặt nghệ thuật, tác phẩm của Nguyễn Trãi là những giá trị kết tinh ở cả hai bình diện thể loại và ngôn ngữ. Trong bài viết này, Bigone chia sẻ đến bạn những tác phẩm của Nguyễn Trãi, cũng tham khảo ngay nhé!

1. Bình Ngô Đại Cáo

Bình Ngô Đại cáo được công bố vào tháng Chạp năm 1428, có ý nghĩa trọng đại như một bản tuyên ngôn độc lập, qua đó vạch tội ác của kẻ thù xâm lược, ca ngợi thắng lợi của cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Sau khi quân ta đại thắng, tiêu diệt và làm tan rã 15 vạn viện binh của giặc, Vương Thông buộc phải giảng hòa, rút quân về nước, Nguyễn Trãi thừa lệnh Lê Lợi viết Đại cáo Bình Ngô.

Tư tưởng nhân nghĩa là tiền đề cơ sở lý luận cho cuộc kháng chiến. Nhân nghĩa có nghĩa thương người mà làm theo lẽ phải. Nhân nghĩa trong tư tưởng của Nguyễn Trãi là yên dân và trừ bạo, lấy dân làm gốc, vì dân mà diệt trừ bọn tàn bạo. Nguyễn Trãi khẳng định mỗi dân tộc có quyền bình đẳng vì mỗi dân tộc đều có: nền văn hiến riêng, có phong tục tập quán, có các triều đại làm chủ, có các anh hùng hào kiệt. Tác giả đã so sánh với các triều đại của Việt Nam với các triều đại của Trung Hoa. Gọi các vị vua Đại Việt là “đế”, qua đó đã thể hiện ý thức cao độ về độc lập chủ quyền của tác giả.

Đây là bản cáo trạng đanh thép về tội ác dã man của giặc minh, đồng thời là thái độ căm phẫn, tức giận khôn cùng của nhân dân ta. Giai đoạn đầu đầy khó khăn, thử thách, nhờ sự lạc quan, đồng lòng, đoàn kết, biết dựa vào dân đã giúp nghĩa quân Lam Sơn vượt qua mọi khó khăn. Nguyễn Trãi sử dụng biện pháp liệt kê tái hiện không khí chiến trận máu lửa, sục sôi với những chiến thắng giòn giã liên tiếp của quân ta cũng như sự thất bại nhục nhã, ê chề của địch. Nghệ thuật đối lập đã thể hiện rõ những nét đối cực trong cuộc chiến giữa ta và địch, từ tính chất cuộc chiến cho đến khí thế, sức mạnh, những chiến công và cách ứng xử.

2. Ức Trai Di Tập Dư Địa Chí

Ức Trai Di Tập Dư Địa Chí được Nguyễn Trãi biên soạn vào năm 1435 thời vua Lê Thái Tông có nội dung nói về địa lý của Việt Nam thời xưa. Tác phẩm được viết bằng chữ Hán, ghi chép sơ lược về địa lý hành chính và tự nhiên của Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử, xác định bờ cõi lãnh thổ của Việt Nam từ thời dựng nước. Tác phẩm ra đời để giúp nhà vua và triều đình tìm hiểu về đất nước, con người, tài nguyên của dân tộc qua đó khẳng định dân tộc mình, từ đó xây dựng một quốc gia độc lập toàn diện

Sách gồm 4 mục, trình bày về vị trí địa lý, hình thể sông núi, lịch sử, thổ nhưỡng, đặc sản, một số nghề thủ công truyền thống và tập quán của cư dân các đạo. Tác phẩm của Nguyễn Trãi là công cụ tra cứu, quản lý cho nhà vua và các quan lại trong triều và các địa phương. Thông qua ngòi bút sắc sảo của Nguyễn Trãi, Ức Trai Di Tập Dư Địa Chí chứa ước mơ, sự tâm đắc cũng như nỗi trằn trọc của dân tộc. Mặc dù tác phẩm đã ra đời từ rất lâu nhưng đến tận thời điểm bây giờ vẫn còn nguyên giá trị. Ức Trai Di Tập Dư Địa Chí vừa ngắn gọn vừa cô động nhưng súc tích và khắc họa được diện mạo của đất nước, của dân tộc vào thế kỷ XV.

3. Quân Trung Từ Mệnh Tập

Quân Trung Từ Mệnh Tập gồm thư từ qua lại với các tướng tá nhà Minh và văn răn bảo tướng sĩ, các thư từ chiêu hàng tướng địch cũng được Nguyễn Trãi tổng hợp chi tiết. Đây chính là ở tình cảm yêu nước thương dân nồng cháy, tư tưởng nhân nghĩa chói lòa, ý chí giải phóng dân tộc thiết tha và tài năng lập luận của Ức Trai. Trong văn chương, ông luôn luôn nhắc đến “đạo làm con mấy đạo làm tôi” của mình như để khẳng định tấm lòng trung hiếu trước sau không hề thay đổi.

Quân Trung Từ Mệnh Tập là đỉnh cao của dòng văn học luận chiến ngoại giao chống xâm lược. Đây còn là tập văn sử dụng trong quân đội mà Nguyễn Trãi đã thay mặt Lê Lợi soạn thảo. Tác phẩm được viết với mục đích hỗ trợ cho đấu tranh quân sự trên chiến trường đồng thời thuyết phục quân địch chấp nhận hòa giải, rút quân về nước.

4. Quốc Âm Thi Tập

Đây là là tập thơ Nôm của Nguyễn Trãi gồm 254 bài chia thành 4 mục: Vô đề (ngôn chí, mạn thuật, trần tình, thuật hứng, tự thuật...); Thì lệnh môn; Hoa mộc môn; cầm thú môn. Quốc Âm Thi Tập chính là tập thơ Nôm cổ nhất, phong phú nhất của Việt Nam còn lại đến nay nhưng các tập thơ không có nhan đề. Đa phần là thơ tâm sự, tỏ chí hướng, rất khó để biết thời gian sáng tác của từng tác phẩm.

Nội dung tập thơ là  thú thanh nhàn, tự hào mình đã “đổi công danh lấy một cần câu” từ đó thể hiện nỗi đau không che giấu là không có cơ hội giúp nước, không gặp người cùng mình thực hiện chí lớn. Một số bài thơ được sáng tác để răn dạy mình, khuyên bảo con cháu trong nhà giữ vững đạo đức, nhân phẩm, theo đúng lời dạy của thánh hiền. Thơ thiên nhiên của tác giả hợp với thú an nhàn, làm dịu bớt nỗi đau, trở nên nhẹ nhàng, thanh thoát.

Quốc Âm Thi Tập có đa dạng các thể thơ như: thất ngôn bát cú, có bài thất ngôn tứ tuyệt; nhiều bài giữa những câu 7 tiếng, xen 1 - 2 câu 6 tiếng,... Thi nhân còn sử dụng nhiều ca dao, tục ngữ, nhiều từ cổ và dùng từ thuần Việt thay từ Hán Việt.  Trong tập thơ này, từ thuần Việt chiếm ưu thế hơn so với từ Hán - Việt, từ đơn âm được dùng với số lượt cao, sử dụng hư từ với tỉ lệ cao. Với lượng từ phong phú, có giá trị nghệ thuật, không chỉ thành công trong việc diễn tả những trạng huống tình cảm của bản thân mà còn góp phần thúc đẩy ngôn ngữ văn học viết bằng tiếng Việt phát triển

Xem thêm:

• Những tác phẩm của Nguyễn Du
• Những tác phẩm hay nhất của nhà văn Kim Lân
• Những nét đặc sắc và phong cách nghệ thuật của Nam Cao

Trên đây là các tác phẩm của Nguyễn Trãi phổ biến và nổi tiếng nhất mà Bigone muốn chia sẻ đến bạn. Mong rằng những bài viết sau của Bigone sẽ nhận được sự quan tâm từ bạn nhé!