Cảm nhận về tác phẩm “Gió đầu lạnh mùa” của Thạch Lam

Tập truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” gồm các truyện ngắn được nhà văn Thạch Lam sáng tác vào đầu năm 1945, các truyện như “Nhà mẹ Lê, Trở về,...” thật sự đã khiến trái tim bạn đọc rung lên những cảm xúc khóc thương về số phận của những mảnh đời bất hạnh, nghèo khổ trong xã hội lúc bấy giờ. Tác phẩm được xem là một trong những tập truyện xuất sắc nhất trong nền văn học Việt Nam. 

Thạch Lam - tác giả tập truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa”

“Gió lạnh đầu mùa” được sáng tác bởi nhà văn Thạch Lam (1910 - 1942), tên khai sinh là Nguyễn Tường Vinh, sinh ra tại Hà Nội và khi còn nhỏ sống ở quê ngoại Hải Dương. Tác giả là cây bút xuất sắc trong nhóm Tự lực văn đoàn, sáng tác đa dạng ở nhiều thể loại như tiểu thuyết, truyện ngắn, tùy bút,... Ngoài tập truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa”, Thạch Lam còn nổi tiếng với tác phẩm “Hai đứa trẻ, Nắng trong vườn, Sợi tóc,...”

Truyện ngắn là một trong những thể loại văn học thành công nhất của tác giả, mang đậm lối viết riêng, dạt dào cảm xúc và đậm chất thơ. Thông qua các tác phẩm đã thể hiện trọn vẹn niềm yêu thương, trân trọng cuộc sống, con người và thiên nhiên của nhà văn Thạch Lam.

Thạch Lam được biết đến là cây viết xuất sắc trong nhóm Tự lực văn đoàn. Các tác phẩm của ông thường hướng đến lối viết nhẹ nhàng, không đi sâu vào các chi tiết xung đột, mâu thuẫn. Người đọc thấy được trong tác phẩm của ông là một lối viết văn giàu cảm xúc, tâm tình của tác giả xung quanh cuộc đời của những con người bần hàn, tội nghiệp. Thạch Lam ra đi khi tuổi đời còn trẻ nhưng những di sản mà ông để lại đã trở thành tài sản vô giá cho nền văn học nước nhà. 

Nội dung chính của truyện ngắn “Gió lạnh đầu mùa” 

Truyện được xuất bản năm 1937, được kể theo ngôi thứ 3, tác giả đã sử dụng phương thức biểu đạt tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm. Tác phẩm xoay quanh kể về hai chị em sinh ra trong một gia đình khá giá tên là Sơn và Lan, luôn hòa đồng và gần gũi với những đứa trẻ trong phố huyện. Vào mùa đông năm ấy, khi tiết trời chuyển lạnh, hai chị em được mặc áo ấm ra chợ chơi thì bắt gặp hình ảnh một cô bé hàng xóm tên Hiền nằm co ro với quần áo mỏng manh, rách tả tơi. Thấy hoàn cảnh đáng thương, hai chị em đã tặng cho Hiền chiếc áo bông của mình để sưởi ấm trong thời tiết lạnh giá. Chỉ một hành động nhỏ ấy nhưng đã thắp sáng lên tình yêu thương, che chở và giúp đỡ lẫn nhau giữa mọi người với nhau trong cuộc sống. Truyện đã để lại nhiều ấn tượng trong lòng độc giả bởi tất cả đều thấm thía từng nỗi đau khổ, bất hạnh với hoàn cảnh khó khăn của những hoàn cảnh nghèo khổ. Qua đó giúp con người nhận ra được giá trị của tình yêu thương trong cuộc sống. 

Những nét đặc sắc trong “Gió lạnh đầu mùa” 

• Tác phẩm không có cốt truyện: “Gió lạnh đầu mùa” không có cốt truyện, được xây dựng bởi những lát cắt từ cuộc sống, từ những điều diễn ra thường ngày. Đôi khi đó là những hình ảnh vô cùng nhỏ và thường nhật diễn ra xung quanh cuộc sống, người đọc sẽ cảm nhận thông qua những chi tiết nhỏ nhất, những điều bình dị nhưng tạo được cảm xúc sâu sắc trong từng ý văn. Các nhân vật trong truyện được tác giả đặt vào ranh giới giữa cái thiện và ác để tự bản thân thức tỉnh chính mình bằng lương tri, phẩm giá. Đó chính là cái hay của văn Thạch Lam và cũng là tuyên ngôn nghệ thuật của ông: “Nghệ thuật không phải là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật không nền là ánh trăng lừa dối”. 

• Tác phẩm thể hiện giá trị nhân văn ý nghĩa: “Gió lạnh đầu mùa” không chỉ dừng lại ở việc kể về số phận bất hạnh, nghèo đói của người nghèo trong xã hội mà tác phẩm còn là ngọn lửa thắp lên một cách đầy ấm áp và chan chứa yêu thương. Trong hoàn cảnh khắc nghiệt ấy vẫn luôn tồn tại tình yêu thương giống như cách những đứa trẻ tốt nhường áo ấm cho bạn… Bên cạnh đó, đọc tác phẩm, người đọc càng nhận ra chính sự nghèo khổ đôi khi không phải là nguyên nhân chính giết chết một con người mà đâu đó còn là lòng thù hận để rồi ân hận và day dứt đến suốt cuộc đời.

• Ngôn ngữ đặc sắc trong “Gió lạnh đầu mùa”: Bên cạnh nội dung ý nghĩa và giá trị, ngôn ngữ của truyện đã giúp tác phẩm trở thành một trong những tác phẩm xuất sắc nhất của nền văn học Việt Nam. Ngôn từ truyện cực kỳ phong phú, ấn tượng và dạt dào cảm xúc, đặc biệt truyện có ngôn từ gần gũi, bình dị và dễ hiểu khác hoàn toàn với những hình ảnh ước lệ tượng trưng ở giai đoạn văn học cổ điển. 

Ý nghĩa nhân văn cao cả và sâu sắc của “Gió lạnh đầu mùa” 

Thạch Lam đã cực kỳ thành công khi tạo nên một tác phẩm truyện ngắn nhưng không chỉ dừng lại ở việc kể, ông còn thắp lên ngọn lửa ấm áp của tình người yêu thương. Trong hoàn cảnh cơ cực, bần hàn ấy vẫn toát lên được tình yêu thương lẫn nhau. Đâu đó có thể bạn đọc sẽ cảm thấy buồn vì những đứa con vô tâm nhưng cũng sưởi ấm khi nhắc đến những tình yêu thương nơi phố thị, người thân nơi quê nhà. 

Kết thúc tác phẩm, chúng ta cảm thấy ấm lòng và luôn tin tưởng vào cái gọi là yêu thương sẽ chạm đến trái tim, giúp mỗi con người có thêm niềm tin vào cuộc sống. Hãy cứ trao đi yêu thương và rồi sẽ nhận về yêu thương xứng đáng - thông điệp nhân văn mà tác phẩm “Gió lạnh đầu mùa” muốn mang đến. 

KẾT LUẬN

Cho tới ngày nay, “Gió lạnh đầu mùa” luôn mang đến những cảm xúc bình dị nhưng tràn đầy ý nghĩa nhân văn. Sẽ cực kỳ thích hợp nếu bạn chọn đọc tác phẩm vào những ngày cuối thu đầu đông, cảm nhận những cơn gió lạnh vờn bên làn da nhưng trái tim mỗi người lại thấy ấm nồng bởi tình yêu thương trong tác phẩm, giúp chúng ta thêm yêu cuộc đời và niềm tin vào những giá trị sống tích cực.