Truyện ngắn là gì? Đặc trưng về nội dung và hình thức

Mỗi một tác phẩm văn học nghệ thuật được ra đời đều vì những mục đích tốt đẹp như bồi dưỡng đạo đức, khiến tâm hồn con người trở nên phong phú, có đôi mắt, sự cảm nhận tinh tế hơn với những vẻ đẹp của cuộc sống thường nhật. Nhắc đến nền văn học nước nhà, bạn đọc không thể bỏ qua thể loại truyện ngắn. Đây là một thể loại văn học được rất nhiều độc giả yêu thích, hãy cùng Bigone tìm hiểu bài viết “Truyện ngắn là gì? Đặc trung nội dung và hình thức của truyện ngắn”

Truyện ngắn là gì?

Truyện ngắn là một thể loại văn học sử dụng văn xuôi để kể chuyện. Truyện ngắn mang xu hướng nội dung khá ngắn gọn, súc tích. So với tiểu thuyết thì truyện ngắn chỉ dài khoảng vài cho đến chục trang tùy vào từng loại nội dung hay phong cách viết truyện của từng tác giả.

Nhằm mục đích nêu lên một vài thông điệp sống nên truyện ngắn chỉ tập trung khai thác vào một chủ đề hay tình huống nhất định nào đó. Các nhân vật, tình tiết trong câu chuyện hay các mốc thời gian cũng được hạn chế.

Lịch sử ra đời của truyện ngắn

Tùy thuộc vào đặc trưng của văn hóa, phong cách sống mà mỗi vùng miền đều mang những nét riêng biệt trong cách mà các tác giả, nhà văn sáng tác các tác phẩm truyện ngắn.

Ở phương Đông: Nhật Bản và Trung Quốc vẫn xem thể loại truyện ngắn là một thể loại tiểu thuyết, họ có cách gọi “tiểu thuyết đoản nhiên” cho truyện ngắn và “tiểu thuyết trường thiên” cho các tiểu thuyết dài tập.

Ở phương Tây: Thể loại truyện ngắn được đánh giá là ra đời trong khoảng thời gian khá muộn, đầu thế kỷ 19, truyện ngắn lần đầu tiên xuất hiện trên một tạp chí. Thời kì phát triển đỉnh cao có sự đóng góp rất lớn của văn hòa Nga Chekhov. Hình thức truyền miệng những câu chuyện dân gian đã được tồn tại khá lâu trước đó, tuy nhiên với số ít người đọc thì truyện ngắn chưa được nhiều người biết đến. Phải đến thế kỷ 19 thì truyện ngắn mới được hình thành và phát triển ở Phương Tây.

Đặc trưng về nội dung và hình thức của truyện ngắn

Mang đặc trưng ngắn gọn và chỉ tập trung vào một ít nhân vật hay bị hạn chế bởi những mốc thời gian. Tuy nhiên đặc trưng về nội dung của truyện ngắn khá phong phú.

Là thể loại văn học mang cuộc sống vào những trang sách, truyện ngắn luôn gần gũi bởi hình thức truyện kể dân gian, truyện cổ tích, giai thoại,…

Có rất nhiều thể loại truyện ngắn khác nhau và các đề tài cũng như “chất liệu” để làm nên các tác phẩm truyện ngắn rất thực tế. Nguồn cảm hứng cũng như những đề tài hầu hết chỉ tập trung ở tất cả các phương diện, khía cạnh trong cuộc sống thường nhật của con người.

Điểm độc đáo trong cách xây dựng câu chuyện cũng như đem đến những thông điệp ý nghĩa cho người đọc mà chúng ta dễ nhận thấy ở truyện ngắn không phải là những sự kiện hay độ dài của câu chuyện. Mà chính diễn biến tâm lý của các nhân vật hay cốt truyện dùng để phản ánh những vấn đề đáng chú ý trong đời sống hiện thời mang đến giá trị cho các tác phẩm này.

Nhà văn Pauxtopki đã từng nói: Truyện ngắn là một truyện viết rất ngắn gọn, trong đó cái không bình thường hiện ra như một cái gì đó bình thường, và cái bình thường hiện ra như một cái gì không bình thường”

Mang đặc điểm ngắn gọn nhưng vẫn mang đến rất nhiều giá trị cho bạn đọc. Có thể nói truyện ngắn chính là mang đến nghệ thuật xây dựng câu chuyện ngắn gọn nhưng trái lại với nội dung và bài học sâu sắc từ thể loại văn học này là điểm sáng của các câu chuyện phản ánh thực tế cuộc sống. Tuy ngắn gọn nhưng lại rất lôi cuốn người đọc.

Sự phản ánh thực tế cùng sự lồng ghép những cảm xúc của chính các tác giả, nhà văn đằng sau các tác phẩm truyện ngắn là vô cùng đặc biệt.

Nhà văn Phùng Quý Nhâm cũng đã từng nói: “Ý thức về chi tiết nghệ thuật trong truyện ngắn là sức sống cảm quan thẩm mỹ đối với người cầm bút. Do dung lượng truyện ngắn hạn chế, nên sự tuyển dụng chi tiết đưa vào tác phẩm phục vụ cho chủ đề; cho tư tưởng chung, cho việc khắc họa tính cách, tâm lý nhân vật,… là trách nhiệm, tài năng của nhà văn”

Văn học làm tâm hồn ta thêm phong phú, khiến ta có cái nhìn khác về cuộc sống này, mỗi lần đọc truyện ngắn là mỗi lần ta được nhìn cuộc đời bằng nhiều đôi mắt, sự cảm nhận khác nhau. Không chỉ gắn liền với những mốc lịch sử, truyện ngắn sẽ mang đến bạn đọc những bài học, thông điệp cuộc sống mang tính giáo dục rất hay, thông điệp sống tốt, sống đẹp.

Những tác phẩm truyện ngắn hay, đáng đọc

Chí Phèo: Nhắc đến những tác phẩm truyện ngắn hay, bạn đọc không thể nào bỏ qua tác phẩm “Chí Phèo”. Tác phẩm nằm trong chương trình của sách ngữ văn lớp 11. Không chỉ là bức tranh hiện thực đầy đau đớn của người nông dân nghèo bị hoàn cảnh sống đẩy đến con đường sống tha hóa, đánh mất bản thân… “Chí Phèo” còn mang đến giá trị sống nhân đạo, tình yêu thương sâu sắc giữa con người với nhau. Đó là thứ tình cảm có thể giúp con người ta thức tỉnh để sống cuộc đời ý nghĩa hơn.

Hai đứa trẻ: là một trong những truyện ngắn nổi tiếng được in trong tập “Nắng trong vườn” của tác giả Thạch Lam. “Hai đứa trẻ” khắc họa rõ bức tranh đượm buồn của phố huyện đìu hiu, buồn chán. Cùng những chi tiết đắt giá khi tác giả đem đến hai hình ảnh đối lập nhau về “ánh sáng” và “bóng tối”. Cảnh đoàn tàu sáng rực xuất hiện trong đêm làm nên sự thành công của Thạch Lam, cuộc sống của người dân phố huyện đầy khắc khổ, tù túng so với “ánh sáng” rực rỡ của đoàn tàu…

Mang những bức tranh của cuộc sống thực tế, số phận của con người, bài học cuộc sống đáng suy ngẫm,… thể loại truyện ngắn đóng góp rất lớn cho nền văn học nước nhà. Tìm đọc những tác phẩm truyện ngắn ý nghĩa, nhân văn để làm đẹp cho thế giới nội tâm của chính bạn nhé.

Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này của Bigone.vn, theo dõi chúng tôi ở những bài viết tiếp theo về nhiều chủ đề khác trong cuộc sống nhé. Chúc các độc giả của Bigone.vn luôn thành công và hạnh phúc trong cuộc sống.

Xem thêm:

• Nghị luận xã hội và dẫn chứng về tinh thần tự học
• Lý tưởng là gì? 3 cách để sống một cuộc đời lý tưởng
• Nghị luận xã hội và dẫn chứng về tinh thần đoàn kết