Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan, thân thế - cuộc đời và sự nghiệp

Lịch sử hào hùng của dân tộc Việt Nam từ xưa đến nay, luôn tự hào về những vị anh hùng, các bậc hiền tài lớn góp công xây dựng đất nước, trong đó người được nhân dân nhắc đến nhiều nhất trong thời gian gần đây là Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan. Hãy cùng Bigone.vn tìm hiểu chi tiết hơn về thân thế, cuộc đời và sự nghiệp Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan trong nội dung bài viết dưới đây nhé!

1. Thân thế, cuộc đời và sự nghiệp Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan

Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan, nổi tiếng là một lương thần, danh nho và cũng là một thi sĩ tài hoa đã có công lớn khi đưa hạt giống ngô từ đất nước Trung Quốc về trồng tại Việt Nam.  Dù chỉ đỗ Hoàng Giáp nhưng với công lao to lớn với triều đình, với người dân mà vị khoa bảng Phùng Khắc Khoan được nhân dân kính trọng gọi là Trạng Bùng.

Phùng Khắc Khoan sinh 1528 và mất năm 1613, tự là Hoằng Phu và hiệu là: Nghị Trai, Mai Nham Tử. Trong đó, tục gọi là Trạng Bùng (mặc dù Ông chỉ đỗ Nhị giáp tiến sĩ, tức là Hoàng giáp). Ông là quan nhà Lê Trung Hưng và là nhà thơ nổi tiếng của Việt Nam. Ông sinh ra và lớn lên tại làng Bùng, xã Phùng Xá, huyện Thạch Thất, trấn Sơn Tây cũ, nay đã thuộc thủ đô Hà Nội. Tương truyền rằng, ông chính là em cùng cha khác mẹ với Trạng nguyên Nguyễn Bỉnh Khiêm.

Thuở nhỏ ông đã được cha rèn chữ, chăm chỉ học hành. Tuy nổi tiếng là người có tài văn hoa, kiêm thông thuật số nhưng ông không đi thi để làm quan dưới triều Mạc.

Vào năm Đinh Tỵ (1557), ông đỗ đầu khoa thi Hương ở Yên Định (tức Thanh Hóa) vào năm 29 tuổi. Với tài năng và sự uyên bác của mình ông đã giữ chức Ký lục ở ngự dinh, có nhiệm vụ trông coi quân dân bốn vệ và cho tham dự vào những việc cơ mật triều đình.

Từ năm 1558 đến 1571 vào thời vua Lê Trung Tông, ông có sứ mệnh đi chiêu dụ lưu dân về làm ăn như cũ. Khi được thăng cấp lên thành Cấp sự trung Binh khoa, sau đó đã được đổi sang Cấp sự trung bộ Lễ nhưng chỉ vì trái ý vua nên ông bị giáng chức về Nghệ An, và ít lâu lại được triều đình gọi về.

Năm Canh Thìn (1580), ông xin dự thi và đỗ Hoàng giáp, sau đó được thăng làm Đô cấp sự.

Năm 1582, ông xin từ quan về nhà riêng nhưng đến năm 1583 ông ra làm Hồng lô tự khanh.

Năm 1592, sự kiện nhà Lê trung hưng đánh đuổi nhà Mạc thành công, ông quay trở về kinh đô Thăng Long.

Năm 1593 Phùng Khắc Khoan chính thức được phong lên chức Kiệt tiết tuyên lực, công thần.

Năm Đinh Dậu (1597), ở tuổi 69 ông được cử làm Chánh sứ sang triều Minh (Trung Quốc).

Năm 1599, Phùng Khắc Khoan được chính thức thăng làm Thượng thư bộ Công.

Năm 1602, ông được thăng làm Thượng thư bộ Hộ, tước gọi là Mai Quận công.

Tuy nhiên, ít lâu sau ông xin về quê trí sĩ và nhiệt tình tham gia xây dựng làng xã. Ông tổ chức đào mương dẫn nước về cánh đồng quanh núi Thầy và đưa nước về tưới cho những cánh đồng ở Phùng xá và Hoàng Xá.

Năm 1613, ông qua đời, hưởng thọ 85 tuổi và được truy tặng chức Thái phó.

Nhân dân mến mộ Phùng Khắc Khoan không phải vì ông là vị quan đức cao vọng trọng mà bởi dù ở chức vụ gì, ông cũng đều toàn tâm, toàn ý chăm lo cứu dân giúp nước . Cũng bởi vậy cho nên dù không đỗ trạng nguyên, người ta vẫn gọi ông là "Trạng Bùng". Thậm chí sau cuộc đi sứ nhà Minh thành công, dân gian còn lưu truyền ông là “lưỡng quốc Trạng nguyên”. Điều đó đủ để thấy tầm ảnh hưởng của Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan đối với nhân dân thời bấy giờ.

2. Một số những tác phẩm chính của Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan

Cho đến nay, giới sưu tầm đã xác định được trên 500 tác phẩm như văn tế, văn bia, kinh truyện… nhưng đặc sắc hơn cả là thơ. Nhiều tác giả, nhà nghiên cứu còn khẳng định Phùng Khắc Khoan từng tham gia viết sử, viết sấm ký, sách dịch lý, bói toán và sách bàn về việc dùng binh… Tác phẩm còn lại của Phùng Khắc Khoan hiện nay tiêu biểu là bốn tập thơ chữ Hán: Ngôn chí thi tập, Huấn đồng thi tập, Đa thức tập, Mai lĩnh sứ hoa thi tập. Chỉ riêng với bốn tập thơ trên đã khẳng định và tôn vinh tầm vóc Phùng Khắc Khoan, danh nhân thi sĩ từng được nhân dân yêu mến phong tặng là Trạng Bùng.

Tác phẩm bằng chữ Nôm:

• Ngư phủ nhập Đào nguyên hay còn gọi là “Đào nguyên hành”, tác phẩm này được sáng tác khi ông bị đày vào thành Nam (Nghệ An) vì làm trái ý vua nhưng đã bị thất truyền.
• Lâm tuyền vãn được hiểu với nghĩa là Bài vãn ca về cảnh sống nơi rừng núi: Tác phẩm gồm 185 câu lục bát, có nhiều nhà nghiên cứu cho rằng tác phẩm này và tác phẩm “Đào nguyên hành” là một. Tuy nhiên, vấn đề này vẫn còn được bỏ ngỏ lâu nay.
• Chu Dịch quốc âm ca: Đây là loại sách diễn nghĩa về Kinh Dịch nhưng nay đã không còn được lưu trữ.

Bên cạnh đó, ông còn để lại một số những bài tựa và văn bia, tương truyền một số tập sách sau đây cũng được xem là của ông như: Phùng Thượng thư sấm, Tư thiên gia truyền chú,... tuy nhiên vẫn chưa có căn cứ nào là xác thực.

Tác phẩm bằng chữ Hán

• Ngôn chí thi tập: Đây là tác phẩm được ông viết từ năm 16 tuổi đến năm 86 tuổi. Thông lệ cứ 10 năm thì ông lại đóng thành tập và hiện nay đã tìm được 7 tập, thế nhưng tập thứ 5 được ông viết từ lúc 60 tuổi, tổng cộng khoảng 260 bài. Đây là những tập thơ có tính chất ghi chép vừa có tính chất trữ tình. Nội dung chủ yếu xoay quanh đến việc bày tỏ tâm tư, hành vi và lý tưởng trong suốt cuộc đời của tác giả.
• Huấn đồng thi tập: Tác phẩm bao gồm 172 bài vịnh thời tiết, khí hậu và cây cỏ, côn trùng dùng để dạy trẻ nhỏ nhưng hiện nay chỉ còn khoảng 30 bài.
• Đa thức tập: Hiện tác phẩm này chỉ còn 100 bài, nội dung xoay quanh chủ đề triết lý sống, giáo huấn và cung cấp thêm nhiều thông tin kiến thức cho người trẻ, không hoàn toàn hướng đến tính chất văn học.
• Mai Lĩnh sứ hoa thi tập: Tác phẩm bao gồm những bài thơ có tính chất giao tế, thù tạc, nhằm bộc lộ tâm sự nhớ nước thương nhà.

KẾT LUẬN

Trên đây là tất cả những thông tin liên quan về thân thế, cuộc đời và sự nghiệp Trạng Bùng Phùng Khắc Khoan. Mong rằng, với những kiến thức mà Bigone chia sẻ, đã giúp cho bạn có thêm những thông tin hữu ích thể hiện sự hiểu biết của bản thân trong học tập và công việc tốt nhất.