Tác phẩm Thiếu nữ bên hoa huệ - Họa sĩ Tô Ngọc Vân

Vào đầu thế kỷ 20, khi nhắc đến bức tranh sơn dầu nổi bật nhất trong nền hội họa Việt Nam, chắc hẳn ai cũng sẽ nghĩ ngay đến tác phẩm “Thiếu nữ bên hoa huệ” của họa sĩ Tô Ngọc Vân. Bức tranh nổi tiếng đến mức được coi là đại diện cho nền hội họa sơn dầu của Việt Nam trên trường quốc tế và đây cũng là tác phẩm giúp đưa tên tuổi của họa sĩ Tô Ngọc Vân lên một tầm cao mới. Đằng sau bức họa nổi tiếng này chứa đựng rất nhiều ý nghĩa rất thú vị, hãy cùng tìm hiểu những thông tin đó trong bài viết dưới đây. 

1. Đôi nét về họa sĩ Tô Ngọc Vân?

Họa sĩ Tô Ngọc Vân sinh ngày 15 tháng 12 năm 1908 (một số tài liệu ghi là 1906) tại tỉnh Hưng Yên nhưng ông lớn lên tại Hà Nội. Họa sĩ họ Tô được mọi người biết đến là người có công đầu tiên trong việc sử dụng chất liệu sơn dầu tại Việt Nam. Giai đoạn 1926 – 1931, ông học trường Cao Đẳng Đông Dương cùng thời với họa sĩ Trần Văn Cẩn và ông được coi là một trong những nghệ sĩ xuất sắc nằm trong bộ tứ hội họa Việt Nam trước 1945  “Nhất Trí, nhì Vân, tam Lân, tứ Cẩn”. Ban đầu, tranh vẽ của ông thường chú trọng vào việc thể hiện vẻ đẹp quyến rũ của phụ nữ thị thành. Các tác phẩm nổi tiếng của ông: “Thiếu nữ bên hoa huệ” (1943), “Thiếu nữ với hoa sen” (1944), “Hai thiếu nữ và em bé” (1944),…

Sau Cách mạng Tháng Tám năm 1945, Tô Ngọc Vân đã bắt đầu chuyển hướng sự nghiệp sáng tác của mình. Cuộc đời và sự nghiệp nghệ thuật của Tô Ngọc Vân đã khẳng định rằng ông thực sự là một tài năng vĩ đại, tên tuổi của ông là niềm tự hào của nền nghệ thuật hội họa Việt Nam đương thời. Các công trình của ông về nghệ thuật sơn dầu không chỉ có giá trị lịch sử mà còn tiếp tục sống mãi trong nghệ thuật đương đại của Việt Nam. 

2. Tìm hiểu ý nghĩa bức tranh “Thiếu nữ bên hoa huệ”

Bức tranh “Thiếu nữ bên hoa huệ” được vẽ vào năm 1943 là một kiệt tác hội họa trong những năm trước 1945. Nội dung chính của bức tranh tập trung vào việc mô tả chân dung của một người thiếu nữ đang mặc áo dài trắng, ngồi bên cạnh một lọ hoa huệ trắng. Bức tranh đặc biệt chú trọng vào hình dáng của cô gái và các chi tiết xung quanh, tạo nên một khối mang nét khá giản dị với màu sắc nhẹ nhàng nhưng lại toát lên một cảm giác buồn vấn vương. Thiếu nữ bên tà áo dài trắng thể hiện sự thuần khiết và trong trắng đặc trưng của người phụ nữ Việt Nam. Với sự hoàn thiện kỹ thuật vẽ tranh sơn dầu của Tô Ngọc Vân, bức tranh diễn đạt được hết vẻ đẹp nền nã, thanh lịch và duyên dáng của người phụ nữ Hà Nội thời tiền chiến.

Cô Sáu con gái của họa sĩ Tô Ngọc Vân chính là người mẫu trong bức tranh. Cô Sáu đã là người mẫu cho rất nhiều tác phẩm nghệ thuật độc đáo khác, bao gồm cả bức tranh nổi tiếng “Thiếu nữ bên hoa sen”. Ngoài việc hợp tác với cha của mình, cô Sáu còn là người mẫu cho nhiều họa sĩ nổi tiếng khác trong thời đại của mình, tiêu biểu là Lương Xuân Nhị, Trần Văn Cẩn và Nguyễn Gia Trí. 

Trong những năm đầu của thế kỷ 20, người ta thường bắt gặp những cô gái lơ đãng cùng với cặp mắt không có một đích đến nào đôi khi mộng mị và man dại. Những đóa hoa trong một số bức tranh được lược tả một cách lập lòa hoặc những khóm hoa lẫn vào trời đất đầy huyễn hoặc. Nét thẩm mỹ này dẫn đến lỗi vẽ phân rã hình thể, đôi khi làm mất hình. Đề tài quen thuộc này thể hiện cái đẹp bằng sự nhất thể hóa. Nói một cách dễ hiểu hơn là trong tranh phải có cái đẹp và quyến rũ người xem. Còn các nhân vật và đối tượng trong tranh không nhất thiết phải nói lên danh tính của mình. 

Tuy nhiên, Tô Ngọc Vân và những họa sĩ cùng trang lứa đã có những nét vẽ khác so với bậc họa sĩ đàn anh. Cùng một đề tài đó, nhưng lại mang một tinh thần tươi tắn và có tính hiện thực hơn. Hình ảnh cô gái Hà Thành ngồi vén tóc bên những đóa hoa huệ thơm ngát, màu chủ đạo trong tranh là màu trắng tinh khôi của áo dài và của những bông hoa huệ. Ông thể hiện nét vẽ người phụ nữ với lòng trân trọng trước đối tượng không quá mơ hồ, kiêu sa như những người phụ nữ trong tranh của các họa sĩ đương thời. 

Bên cạnh việc truyền tải giá trị nghệ thuật, bức tranh “Thiếu nữ bên hoa huệ” của họa sĩ Tô Ngọc Vân còn là biểu hiện của một thú chơi tao nhã của người dân Hà Thành xưa – hoa huệ trắng hay còn gọi là hoa loa kèn trắng. Đây là một loài hoa thường nở rộ vào cuối tháng 3 và tháng 4 hàng năm. Trong bối cảnh mỹ thuật Việt Nam hiện đại, cụm từ “thiếu nữ và hoa” trở nên phổ biến hơn, xem như một tiêu chuẩn được chấp nhận và chứng minh qua các tác phẩm. Họa sĩ họ Tô đã thể hiện sự điêu luyện của bản thân khi vận dụng những nét độc đáo vào từng chi tiết của cụm từ “thiếu nữ và hoa”. Và cũng chính điều này đã giúp ông trở thành một trong những họa sĩ nổi tiếng với nhiều tác phẩm độc đáo, trong đó có cả bức tranh “Thiếu nữ bên hoa huệ”. 

Tô Ngọc Vân không chỉ là một người kế thừa mà còn là người làm cho cái đẹp ấy trở nên phổ biến hơn lúc bấy giờ. Ông đã học hỏi, tiếp thu xuất sắc những phương pháp tạo hình và cách sử dụng sơn dầu từ các vị thầy người Pháp. Ông vận dụng thành công các kiến thức trong việc hoàn thiện và phát triển kỹ thuật vẽ chất liệu sơn dầu, màu sắc sơn dầu có phần trong trẻo tươi sáng hơn, cũng như có độ bóng đẹp, không thấm nước, bền vững và chịu được thử thách của thời gian. Những tác phẩm hội họa của ông nói chung được ví như những viên gạch đầu tiên được đặt xuống để tạo dựng nền móng vững chắc cho nền mỹ thuật của dân tộc Việt Nam, định hình một phong cách sơn dầu đậm đà bản sắc dân tộc và thời đại.

Bài viết đã chia sẻ những thông tin về bức tranh nổi tiếng “Thiếu nữ bên hoa huệ” của họa sĩ Tô Ngọc Vân. Mong rằng bạn đọc sẽ có thêm thông tin bổ ích về giá trị ý nghĩa nghệ thuật của bức tranh này không chỉ thể hiện vẻ đẹp và sự duyên dáng của người phụ nữ Hà Thành mà còn mang lại giá trị tinh thần cho người xem về thú chơi tao nhã mang đậm nét đẹp cổ điển trữ tình của người dân Hà Nội xưa. Nếu bạn yêu thích và muốn sở hữu bức tranh với phiên bản tái hiện lại thì có thể tham khảo ở những địa chỉ chuyên vẽ tranh sơn dầu uy tín.

Xem thêm:

• Các thể thơ thường gặp và cách đơn giản để nhận biết
• Hình tượng nghệ thuật là gì? Đặc điểm chính về hình tượng nghệ thuật
• Quê hương là gì? Quê hương có ý nghĩa như thế nào đối với mỗi người