Marketing - Quảng cáo

Định luật Gestalt: Những nguyên tắc cơ bản về định luật Gestalt

Đối với các sinh viên học thiết kế đồ hoạ, việc tạo ra logo cho các dự án nhận diện thương hiệu luôn được coi là một phần quan trọng. Đây cũng là bước công việc khó nhất để thể hiện đầy đủ ý nghĩa và tầm ảnh hưởng quan trọng của doanh nghiệp đó đối với công chúng. Ngoài việc tạo ra thiết kế, việc hiểu rõ tâm lý cũng được liên kết chặt chẽ với nó và chúng có thể ảnh hưởng lẫn nhau. Các nguyên tắc về định luật Gestalt sẽ hỗ trợ chúng ta trong việc hiểu rõ và điều khiển những mối liên kết này. Hãy cùng Bigone tìm hiểu chi tiết hơn về định luật Gestalt qua bài viết này nhé!

1. Định luật Gestalt là gì?

Gestalt là một thuật ngữ thiết kế có nguồn gốc từ tiếng Đức. Mặc dù nhỏ bé, nhưng ảnh hưởng của nó rất lớn. Việc áp dụng thành thạo các nguyên tắc Gestalt trong thiết kế giúp sản phẩm trở nên hoàn hảo hơn và gây ấn tượng mạnh mẽ hơn với người sử dụng.

Theo nhà tâm lý học Kurt Koffka, Gestalt được tóm gọn trong một câu: “Tổng thể của một sự vật không phải là một tập hợp từ những thành phần rời rạc lại với nhau.” Điều này ám chỉ rằng khi người dùng tương tác với một thiết kế, não bộ của họ tiếp nhận toàn bộ hình ảnh, bao gồm cả những chi tiết đơn giản mà không tách biệt thành các phần riêng lẻ.

Gestalt, ở mức định nghĩa tổng quát, là một bộ nguyên tắc tâm lý học, giải thích cách mà não bộ con người tiếp nhận và hiểu biết về một hình ảnh cụ thể. Dựa trên những nguyên tắc này, người sử dụng có thể phân rã các hình dạng phức tạp thành những hình dạng đơn giản hơn. Điều này cũng là cơ sở để hiểu rõ hơn về cái nhìn tổng thể trong cùng một khung cảnh.

Gestalt bắt nguồn từ nghiên cứu của các nhà tâm lý học người Đức Max Wertheimer, Wolfgang Köhler và Kurt Koffka vào những năm 1920. Các nhà nghiên cứu này thực hiện thí nghiệm với hình ảnh và quan sát cách mà con người xây dựng ý thức về những hình ảnh đơn giản. Dựa trên nghiên cứu đó, họ phát triển ra các nguyên tắc và quy luật để giải thích quá trình nhận thức và hiểu biết của con người về thị giác.

2. Nguyên tắc của định luật Gestalt

Nguyên Tắc Đồng Bộ (Similarity)

Bản năng tự nhiên của con người là sắp xếp các vật phẩm có đặc điểm tương đồng thành nhóm. Nguyên tắc cơ bản nhất của Gestalt dựa trên điều này. Các vật phẩm thường được phân loại theo màu sắc, hình dạng hoặc kích thước, và từ đó, tính tương đồng này có thể được sử dụng để kết nối các yếu tố giống nhau mà không cần phải ở cùng một vị trí trong thiết kế.

Tuy nhiên, bạn cũng có thể làm cho chúng trở nên khác biệt khi muốn chúng nổi bật. Đó là lý do tại sao các nút "calls to action" thường được thiết kế với màu sắc khác biệt so với phần còn lại của trang web - để thu hút sự chú ý của người dùng.

Trong thiết kế UX, việc sử dụng tính tương đồng giúp người dùng nhận biết các mục thuộc cùng một loại. Ví dụ, khi sử dụng một danh sách các tính năng với các yếu tố thiết kế lặp lại (như icon được sử dụng cho 3-4 dòng chữ liên tiếp), nguyên tắc về sự tương đồng giúp người dùng dễ dàng nhận diện hơn. Ngược lại, việc thay đổi thiết kế của các tính năng mà bạn muốn nổi bật sẽ làm chúng trở nên hấp dẫn hơn với người dùng.

Ngoài ra, việc đảm bảo tính liên kết trong một thiết kế cũng nên dựa trên nguyên tắc về tính tương đồng này để người dùng có thể dễ dàng hiểu cách bố trí và cấu trúc của trang web của bạn.

Nguyên Tắc Đồng Bộ (Similarity)

Nguyên Tắc Liên Tục (Continuation)

Các quy luật về sự liên tục ảnh hưởng đến cách mà chúng ta nhìn theo các đường thẳng, dù chúng có được vẽ cong hay uốn cong ra sao. Mặc dù có chấm đỏ để làm nổi bật, nhưng ánh nhìn của chúng ta vẫn tự nhiên theo đường đồng nhất nhất.

Nguyên tắc này có thể là một công cụ hữu ích để hướng dẫn người dùng đến đối tượng được xác định. Vì vậy, quan trọng để thiết kế của bạn "di chuyển" theo hướng nhìn của người sử dụng. Bởi vì ánh nhìn của chúng ta luôn tuân theo một hành trình cụ thể, di chuyển từ một đối tượng này sang đối tượng khác. Một ví dụ điển hình là cách bố trí sản phẩm trên trang Amazon theo hướng ngang, đó là một minh chứng rõ ràng cho nguyên tắc liên tục này.

Nguyên Tắc Đóng Kín (Closure)

Closure là một trong những nguyên tắc thú vị của Gestalt, cũng là điều mà tôi rất thích khi viết về chủ đề này. Đây là ý tưởng về cách bộ não tự động hoàn thành những phần thiếu sót trong thiết kế để tạo nên một bức tranh tổng thể.

Phiên bản đơn giản nhất của nguyên tắc này là làm cho ánh nhìn di chuyển qua các điểm nối theo thứ tự từ đầu đến cuối. Trong những trường hợp phức tạp hơn, chúng thường xuất hiện trong các thiết kế logo. Chẳng hạn như hình ảnh của gấu trúc trong logo của World Wildlife Fund, với những đường viền như không hoàn chỉnh, tuy nhiên, bộ não của chúng ta vẫn hoàn thiện hình dung về chi tiết của thực thể này.

Nguyên tắc Closure thường được áp dụng trong thiết kế logo, ví dụ như USA Network, NBC, Sun Microsystems, và cả Adobe.

Một ví dụ khác về nguyên tắc này trong thiết kế UX và UI là việc hiển thị một hình ảnh mờ dần ở rìa của màn hình. Bởi sự tò mò, người dùng sẽ tiếp tục cuộn xuống để khám phá thêm thông tin họ quan tâm. Ngược lại, một hình ảnh hoàn chỉnh có thể làm cho họ cảm thấy nhàm chán và không muốn khám phá trang web của bạn nữa.

Nguyên Tắc Gần Bên (Proximity)

Proximity đề cập đến mối liên kết chặt chẽ giữa các yếu tố trong thiết kế. Mối liên kết mạnh mẽ nhất thường liên quan đến việc các yếu tố được sắp xếp theo trật tự hoặc chồng chất lên nhau. Tuy nhiên, việc nhóm các yếu tố này thành các vùng riêng biệt hoặc tách rời chúng bằng khoảng trống cũng tạo ra hiệu ứng tương tự.

Trong thiết kế UX, proximity thường được sử dụng để giúp người dùng phân loại các nhóm khác nhau mà không cần sử dụng đường viền. Kết hợp với khoảng trống, điều này giúp người dùng dễ dàng nhận ra cấu trúc và cách bố trí mà bạn muốn truyền tải.

Nguyên Tắc Chính-Phụ (Figure/Ground)

Nguyên tắc Gestalt tiếp theo được gọi là nguyên tắc Chính-phụ (figure/ground). Tương tự như nguyên tắc Đóng kín (Closure), nguyên tắc này khám phá cách não bộ con người xử lý không gian âm (Negative space). Có nhiều thiết kế đã sử dụng nguyên tắc này, như logo của FedEx như đã đề cập trước đó.

Não bộ của chúng ta có khả năng phân biệt chi tiết nào trong một hình ảnh là trọng tâm và phần nền. Điều kích thích sự hứng thú của chúng ta là khả năng nhìn thấy hai hình ảnh độc lập trong cả trọng tâm và phần nền của thiết kế.

Đơn giản hơn, có thể thấy trong hình dưới đây, hai khuôn mặt tạo thành hình nến hoặc bình gốm ở giữa chúng. Nhìn chung, não bộ tự diễn giải rằng phần lớn của hình ảnh sẽ là phần nền (ground) và phần nhỏ hơn là trọng tâm (figure). Chúng ta có thể sử dụng yếu tố màu sắc tương phản để làm nổi bật chi tiết nào là phần nền và chi tiết nào là trọng tâm.

Nguyên tắc Chính-phụ (figure/ground) có thể rất hữu ích khi các nhà thiết kế sản phẩm muốn làm nổi bật điểm trọng tâm. Ví dụ, khi cửa sổ pop-up hiển thị, toàn bộ nền của trang web sẽ được làm mờ; hoặc khi người dùng nhấp chuột vào thanh “Tìm kiếm”, họ sẽ thấy sự tương phản giữa thanh này và toàn bộ nền còn lại.

Nguyên Tắc Chính-Phụ (Figure/Ground)

Nguyên Tắc Đối Xứng Và Thứ Tự (Symmetry Và Order)

Nguyên tắc sự đối xứng và thứ tự còn được gọi là "Prägnanz" trong tiếng Đức. Theo nguyên tắc này, khi chúng ta đối mặt với những hình ảnh mơ hồ, não bộ con người sẽ tự động giải thích chúng theo hình thái đơn giản nhất có thể.

Nguyên Tắc Bầy Đàn (Common Fate)

Trước đây, common fate không được tính trong Nguyên tắc Gestalt, chỉ mới gần đây nó được thêm vào. Trong thiết kế UX, tính hữu dụng của nó không nên bị đánh giá thấp. Nguyên tắc này chỉ ra việc mọi người sẽ nhóm các vật với nhau và thiết kế chúng cùng hướng di chuyển.

Ở tự nhiên, chúng ta thường thấy các bầy chim, đàn cá và những tập thể khác. Mặc dù chúng thực tế chỉ là các cá thể riêng lẻ, nhưng chúng di chuyển cùng hướng, tạo thành một khối đồng nhất, làm cho chúng trở thành một thực thể toàn vẹn trong tầm nhìn của chúng ta.

Nguyên tắc này rất hữu ích trong thiết kế UX vì các hiệu ứng này rất phổ biến trong thiết kế hiện đại. Các yếu tố không cần phải thực sự di chuyển để tuân thủ nguyên tắc này, nhưng chúng cần tạo ra ấn tượng về cảm giác chuyển động thực tế để gây ấn tượng cho người dùng.

Lời kết:

Thuật ngữ Gestalt cùng với những nguyên tắc liên quan đến nó khá rộng và mang tính trừu tượng. Để hiểu và áp dụng chúng vào việc thiết kế sản phẩm, yêu cầu bạn phải hiểu rõ về khái niệm Gestalt cũng như các nguyên tắc liên quan.

Do đó, có được thông tin hữu ích này, Bigone hy vọng rằng bạn đã có những cái nhìn mới trong quá trình thiết kế. Bên cạnh việc áp dụng nguyên tắc Gestalt, việc luyện tập liên tục cũng là yếu tố quan trọng để sản phẩm luôn đem lại sự sáng tạo.

Xem thêm: