Nghị luận văn học là gì? Những đặc trưng của thể loại nghị luận văn học

Nghị luận là thể loại văn được sáng tạo ra với mục đích giúp người viết có thể đưa ra những ý kiến về một sự kiện hay hiện tượng nào đó dựa trên các luận điểm, luận cứ và luận chứng. Vậy cụ thể, nghị luận văn học là gì, thể loại này có những đặc trưng như thế nào? Câu trả lời sẽ có trong bài viết dưới đây.

Nghị luận văn học là gì?

Để đi sâu vào tìm hiểu về nghị luận văn học, trước hết chúng ta cần hiểu nghị luận văn học là gì. Nghị luận văn học là dạng văn bản được sử dụng để bày tỏ lên sự cảm thụ tác phẩm văn học theo chiều hướng suy nghĩ cá nhân. Bài văn là sự kết hợp chặt chẽ của những lý lẽ nhằm mục đích đánh giá, phân tích và bàn bạc về vấn đề thuộc trong lĩnh vực văn học, qua đó giúp đi sâu hơn vào thế giới nội tâm của chính tác giả, đồng thời với đó giúp người viết tìm ra được những giá trị nhằm thuyết phục người khác nghe theo quan điểm và ý kiến cá nhân của bản thân mình.

Để viết được một bài nghị luận văn học có sức thuyết phục người đọc thì đòi hỏi người viết phải sở hữu một tư duy lập luận tốt, đủ để chứng minh cho những luận điểm mà mình đưa ra. Với việc có thể đưa ra được những luận điểm có thể chứng minh cho quan điểm của người viết, người viết sẽ có cho mình cái nhìn đa chiều hơn về các tác phẩm văn học nói riêng hay những giá trị trong đời sống xã hội thiết thực từ các phẩm văn học đó nêu ra nói chung.

Chủ đề của một bài văn nghị luận thường bao quanh những vấn đề hay hiện tượng liên quan tới đời sống, tư tưởng của những tác phẩm văn học, hoặc cũng có thể là những vấn đề được nêu ra trong một tác phẩm văn học.

Đặc trưng của thể loại nghị luận văn học

Một bài nghị luận văn học có tính thuyết phục cao phải bao gồm đủ các yếu tố bao gồm luận điểm, luận cứ cùng các luận cứ chứng minh cho những luận điểm được đề cập đến ở trên.

Luận điểm bao gồm những ý kiến, tư tưởng của người viết hay người nói, song vẫn phải đảm bảo được tính khách quan và chân thực nhất đối với vấn đề đang được đưa ra để bàn luận. Luận cứ thì thường trả lời cho những câu hỏi như tại sao hay như thế nào, còn luận điểm là những quan điểm được người viết đưa ra với mục đích bảo vệ cho vấn đề cần được chứng minh.

Luận cứ được nêu ra với mục đích bổ sung cho những luận điểm của người viết. Luận cứ phải xác thực với những lý lẽ rõ ràng, dẫn chứng xác thực và tiêu biểu để thuyết phục người đọc, người nghe. Việc kết hợp chặt chẽ giữa luậ điểm và luận cứ sẽ giúp tạo nên một bài nghị luận văn học có tính thống nhất, đủ sức thuyết phục những người khó tính nhất.

Các thao tác nghị luận văn học

Trong những bài nghị luận văn học nói riêng hay văn nghị luận nói chung thường đều áp dụng ba thao tác dưới đây trong việc triển khai các ý trong một bài, đó là thao tác giải thích, thao tác chứng minh và thao tác bình luận.

• Thao tác giải thích: Thao tác này giúp đi sâu hơn vào những câu nói có hàm ý súc tích, từ đó giúp tìm hiểu và lý giải các nội dung sâu xa bên trong câu nói đó. Việc làm sáng tỏ, giảng giải một cách tường tận những vấn đề đó giúp cho người đọc có thể hiểu được một cách thấu đáo luận điểm đang được đem ra phân tích khi chúng vẫn còn đang khá mơ hồ.

• Thao tác chứng minh: Sau thao tác giải thích, thao tác chứng minh sẽ giúp người viết làm sáng tỏ luận điểm được đề ra bằng những dẫn chứng và lý lẽ thuyết phục. Đó thường là những dẫn chứng được rút ra từ thực tế cuộc sống xưa đến nay, từ lịch sử, từ văn học đi cùng với những lý lẽ giúp dẫn dắt, phân tích, tạo nên một lập luận vững chắc, mang tới niềm tin cho người đọc bài nghị luận.

• Thao tác bình luận: Sau khi đã giải thích và làm rõ những luận điểm, luận cứ được đề ra, thao tác bình luận giúp gọi gọn lại những ý đã được triển khai ở hai thao tác trên. Bên cạnh đó là những ý kiến, quan điểm riêng được người viết đưa ra dựa trên góc nhìn cá nhân của mình.

Cấu trúc bài văn nghị luận

Một bài văn nghị luận có cấu trúc giống với những bài văn thông thường khác, bao gồm ba phần chính là mở bài, thân bài và kết bài.

Mở bài: Đặt vấn đề cần chứng minh bằng cách giới thiệu về tầm quan trọng cũng như tính cấp thiết của vấn đề được đặt ra.

Thân bài: Chứng minh vấn đề nêu ra bằng hệ thống các luận điểm và luận cứ khách quan và chính xác.

• Luận điểm 1: Các luận cứ và dẫn chứng làm sáng tỏ luận điểm 1
• Luận điểm 2: Các luận cứ và dẫn chứng làm sáng tỏ luận điểm 2
• Luận điểm 3: Các luận cứ và dẫn chứng làm sáng tỏ luận điểm 3
• …Luận điểm n

Kết bài:

• Khẳng định lại tính đúng đắn của vấn đề hay tầm quan trọng của vấn đề
• Mở rộng: Nêu ra bài học và đánh giá (nếu có)

KẾT LUẬN:

Vừa rồi chúng ta đã cùng nhau tìm hiểu nghị luận văn học là gì, cũng như những điều bạn cần biết về thể loại văn học này. Hi vọng rằng những kiến thức này sẽ giúp bạn có thể nắm rõ được cách để có thể triển khai một bài văn nghị luận, qua đó có những bài văn nghị luận có sức thuyết phục nhất.

Xem thêm:

• Văn học là gì? Những đặc trưng cơ bản của một tác phẩm văn học
• Văn chương là gì? Ý nghĩa của văn chương đối với cuộc sống
• Những nhận định hay về thơ ca và văn học nghệ thuật bạn không thể bỏ qua