Dẫn chứng là gì? Cách triển khai dẫn chứng trong một bài văn nghị luận

Trong một bài viết nghị luận xã hội, việc tìm và đưa vào những dẫn chứng là một việc vô cùng cần thiết. Dẫn chứng giúp cho những lập luận của bạn được rõ ràng hơn, từ đó thuyết phục người đọc dễ dàng hơn. Trong bài viết này, hãy cùng nhau tìm hiểu xem dẫn chứng là gì, cũng như cách triển khai dẫn chứng trong một bài văn nghị luận như thế nào cho thuyết phục, từ đó đạt được điểm cao trong môn Ngữ văn trong cái kì thi các bạn nhé!

Dẫn chứng là gì?

Xét trong kết cấu của một đoạn văn nghị luận, để có sự lập luận sâu sắc thì người viết cần đưa ra được luận điểm, luận cứ rõ ràng cùng với những luận chứng để củng cố hơn cho luận điểm, luận cứ đó. Vậy dẫn chứng là gì? Dẫn chứng là chứng cứ được dùng để làm một chỗ dựa vững chắc cho các lập luận, giúp tăng thêm sự chính xác và sức thuyết phục cho các luận điểm, luận cứ được đề cập đến trong bài văn nghị luận. Luận chứng được hiểu là các gọi đầy đủ của dẫn chứng đi cùng với sự phân tích và bình luận về dẫn chứng đó trong một bài văn nghị luận.

Dẫn chứng trong một bài nghị luận văn học là những chứng cứ có thể tạo nên được sức thuyết phục trong một bài văn nghị luận văn học. Trong một bài văn nghị luận nói chung, những dẫn chứng có thể là các bằng chứng về số liệu hay giấy tờ… Trong nghị luận văn học, dẫn chứng thường là các câu thơ, đoạn thơ hay các câu văn, đoạn văn cùng những nhận định và đánh giá của các tác giả, nhà phê bình văn học về tác phẩm đó.

Phân loại các dẫn chứng trong nghị luận văn học

Dẫn chứng trong nghị luận văn học được phân theo thể loại văn học bao gồm dẫn chứng trữ tình, dẫn chứng tự sự và dẫn chứng kịch.

• Dẫn chứng trữ tình: Dẫn chứng này có thể là một đoạn thơ, một bài thơ hay chỉ là những hình ảnh, cấu tứ và nhịp điệu của bài thơ đó.
• Dẫn chứng tự sự: Thường với thể loại tự sự thì dẫn chứng sẽ là nội dung tóm tắt, tất tần tật về nhân vật như xuất thân, ngoại hình, hành động, lời nói cho đến những diễn biến tâm lý của nhân vật đó) trong các tác phẩm truyện ngắn, tiểu thuyết hay kịch. Dẫn chứng của thể loại này cũng có thể là những tình tiết, chi tiết truyện, những hình ảnh, không gian, thời gian cũng như diễn biến của câu chuyện.
• Dẫn chứng kịch: Dẫn chứng đối với thể loại văn học này có thể sẽ là những xung đột cũng như cách giải quyết những xung đột đó, cách hành động, nhân vật kịch hay các ngôn ngữ kịch như đối thoại, độc thoại và bàng thoại.

Cách triển khai dẫn chứng trong một bài văn nghị luận

Thao tác phân tích dẫn chứng

– Khái niệm: Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố khác nhau để xem xét một cách kĩ càng nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chủ thể cần phân tích.

– Mục đích: Làm rõ đặc điểm về nội dung, hình thức, cấu trúc cũng như các mối quan hệ bên trong, bên ngoài của đối tượng đó (bao gồm cả sự vật, hiện tượng)

– Yêu cầu:

• Xác định vấn đề cần phân tích
• Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ hơn
• Khái quát tổng hợp lại nội dung sau đó rồi phân tích từng ý nhỏ ở trên. Đây là bản chất của thao tác phân tích trong văn nghị luận.

– Cách phân tích:

• Phân tích các yếu tố nội tại đã tạo nên đối tượng cũng như mối quan hệ giữa chúng
• Quan hệ giữa đối tượng cần phân tích với các đối tượng liên quan: Nguyên nhân – kết quả và Kết quả – nguyên nhân
• Thái độ, sự đánh giá của người phân tích đối với đối tượng đang được phân tích.

Nhìn chung, người viết khi phân tích dẫn chứng cần chia, tách đối tượng thành các yếu tố theo những tiêu chí và quan hệ nhất định (quan hệ giữa các yếu tố tạo nên đối tượng, quan hệ nhân quả, quan hệ giữa đối tượng cần phân tích với các đối tượng có liên quan, quan hệ giữa người phân tích với đối tượng được phân tích…).

Phân tích dẫn chứng cần phải đi sâu vào từng yếu tố, từng khía cạnh, song cũng cần đặc biệt lưu ý đến quan hệ giữa chúng với nhau trong một chỉnh thể toàn vẹn, thống nhất.

Khi đã chia nhỏ được vấn đề để làm rõ, người viết có thể sử dụng các thao tác so sánh để làm sáng rõ đối tượng đang nghiên cứu trong tương quan so với đối tượng khác. Việc so sánh đúng sẽ giúp cho bài văn nghị luận được sáng tỏ, cụ thể, sinh động và có sức thuyết phục hơn. Khi so sánh phải đặt các đối tượng vào cùng một bình diện, đánh giá trên cùng một tiêu chí mới thấy rõ được sự giống khác nhau giữa chúng, bên cạnh đó cũng cần phải nêu rõ ý kiến, quan điểm của người phân tích dẫn chứng.

KẾT LUẬN

Điểm qua một số thông tin cơ bản về dẫn chứng là gì, cũng như cách triển khai dẫn chứng trong một bài nghị luận văn học để chúng ta có một cái nhìn đầy đủ hơn về cách làm bài văn nghị luận có sức thuyết phục hơn. Dẫn chứng không đơn thuần là sự nhớ và chép lại một hai câu thơ hay một tình tiết truyện mà chúng còn thể hiện lên tư duy logic, kiến thức, kĩ năng trong lập luận trong nghị luận văn học của người viết. Hi vọng rằng, qua bài viết này bạn đọc sẽ có thể nắm được những kiến thức bổ ích về dẫn chứng, từ đó áp dụng vào việc viết văn nghị luận một cách phù hợp nhất.

Xem thêm:

• Văn chương là gì? Ý nghĩa của văn chương đối với cuộc sống
• Những bài học cuộc sống ý nghĩa giúp cuộc đời bạn trở nên quý giá hơn
• Những nhận định hay về thơ ca và văn học nghệ thuật bạn không thể bỏ qua