Văn học là gì? Những đặc trưng cơ bản của một tác phẩm văn học

“Văn học” - một cụm từ vô cùng quen thuộc với bất kì ai trong chúng ta. Văn học xuất hiện trong cuộc sống hàng ngày và được thể hiện qua nhiều hình thức khác nhau. Bài viết dưới đây sẽ giúp bạn đọc làm sáng tỏ văn học là gì cùng những đặc trưng tiêu biểu tạo nên một tác phẩm văn học. 

Văn học là gì

Trong 7 loại hình nghệ thuật cơ bản, văn học nắm một vai trò vô cùng quan trọng và thiết yếu. Văn học được coi là một hình thái ý thức xã hội, là một môn nghệ thuật nhưng nó có điểm khác biệt nhờ đặc trưng chất liệu sáng tác chính là ngôn từ. Ngôn ngữ của văn học mang tính hình tượng, chúng được sắp xếp theo một tổ chức nhất định. Từ đó những ý nghĩa của ngôn từ có thể phát huy theo đúng giá trị của nó. Ngoài ra, ngôn ngữ văn học còn mang tính chuẩn mực như đa nghĩa, hàm súc, cô đọng,... 

Ngôn từ là tế bào tạo nên một tác phẩm văn học, gây hiệu quả cảm xúc và thẩm mỹ cho một văn bản. Một tác phẩm văn học được cho là thành công khi có sự sắp xếp ngôn từ hợp lý, sáng tạo, đúng thời điểm, để chúng có thể phát huy được hết chiều sâu của mình. 

Như vậy, văn học được hiểu đơn giản là một tác phẩm bằng văn bản. Văn học có được là dựa vào phương thức sáng tạo ở sự hư cấu và phi hư cấu, nội dung thể hiện qua ngôn ngữ ở từng chủ đề sáng tác. Chính vì vậy, cũng có khá nhiều ý kiến đưa ra khái niệm về văn học. 

Những đặc trưng cơ bản của một tác phẩm văn học

Khi tìm hiểu văn học là gì, nhiều người sẽ có thắc mắc về định nghĩa một tác phẩm văn học cũng như những đặc trưng cơ bản của chúng. 

Tác phẩm văn học là gì? 

Tác phẩm văn học được hiểu đơn giản là thành quả của việc sáng tác văn chương, là một công trình được xây lên bởi sự đa dạng về ngôn từ và sự lao động trí óc của một cá nhân hoặc một tập thể nào đó (tác giả/nhà văn). Tác phẩm văn học chính là biểu hiện tiêu biểu của văn học, là một sáng tác cụ thể mang trong mình một ý nghĩa cụ thể về nhiều phương diện khác nhau trong cuộc sống. 

Về hình thức: Tác phẩm văn học được thể hiện dưới nhiều hình thức khác nhau. Nó có thể xuất hiện dưới dạng văn bản được ghi lại vằng văn tư cụ thể hoặc được truyền miệng bởi một bộ phận người dân.

Về nội dung: Một tác phẩm văn học được xây dựng qua thái trình thai nghén của nhà văn, người dùng thời gian, sự sáng tạo của trí óc để thiết kế ra nhiều tác phẩm văn học với nhiều nội dung hướng đến nhiều bộ phận khác nhau trong xã hội, hướng đến nhiều lẽ sống cao cả,... để từ đó, nhà văn có thể gửi gắm những thông điệp tốt đẹp, những bài học nhân văn ý nghĩa. Theo dòng lịch sử, những tác phẩm văn học được coi là nơi lưu giữ nhiều diễn biến lịch sử của đất nước, ở mỗi thời kỳ, nó lại được thể hiện bằng những cách không giống nhau. 

Đặc trưng cơ bản của tác phẩm văn học

Tác phẩm văn học phản ánh chân thực hiện thực đời sống, tâm tư và tình cảm của người sáng tác

Bằng cách sử dụng ngôn từ một cách đa dạng và khéo léo, các nhà văn đã tạo nên những tác phẩm văn học hội tụ được nhiều yếu tố khác nhau như hiện thực xã hội, những suy ngẫm, những cảm xúc xoay quanh đề tài chính của tác phẩm. Trong sáng tác của mình, tác giả đã tái hiện lại được sự kiện đặc biệt trong xã hội họ đang sống, họ đã xây dựng được những kịch bản chân thật, gần gũi, thậm chí là hư cấu phản ánh những bức tranh hiện thực xã hội. Tác phẩm văn học thể hiện một cách sinh động về đời sống và con người. Qua bức tranh đó, người viết luôn muốn gửi gắm những tình cảm, tư tưởng và thể hiện thái độ của mình trước cuộc sống.

Văn học là bức tranh nghệ thuật của ngôn từ

Văn học được hình thành từ ngôn từ, thể hiện dưới hình thức nói và viết. Ngôn từ chính là chất liệu tạo nên một tác phẩm văn học với độ dài ngắn, nội dung, cảm xúc khác nhau. Ngôn từ đó có thể xuất phát từ những từ bình dị được sử dụng trong đời sống sinh hoạt hàng ngày tạo nên sự gần gũi, dễ dàng tiếp cận đến nhiều đối tượng bạn đọc khác nhau. Ngôn từ cũng có thể được sử dụng một cách trang trọng, lễ nghi, cũng có thể được sử dụng một cách hài hước, trào phúng,... Tất cả đề xuất phát từ nội dung và mục đích thể hiện của tác giả. 

Một nhà văn như người họa sỹ cầm bút, biến ngôn từ trở thành màu sắc tô điểm cho tác phẩm văn học của mình. Nếu không có ngôn từ sẽ không có một tác phẩm văn học, nếu ngôn từ được sử dụng không hợp lý sẽ khiến tác phẩm đó trở nên rối ren, khó có thể truyền tải được thông điệp mà tác giả đang hướng đến. 

KẾT LUẬN:

Văn học chính là nghệ thuật, là giá trị văn hóa của một dân tộc được tạo nên từ tâm huyết của người sáng tác. Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin cơ bản khi tìm hiểu văn học là gì để từ đó biết cách tạo nên và trân trọng những giá trị của văn học nói chung và một tác phẩm văn học nói riêng.

Xem thêm:

• Văn chương là gì? Ý nghĩa của văn chương đối với cuộc sống
• Những bài học cuộc sống ý nghĩa giúp cuộc đời bạn trở nên quý giá hơn
• Những nhận định hay về thơ ca và văn học nghệ thuật bạn không thể bỏ qua