Tiểu thuyết là gì? Một số đặc trưng tiêu biểu của tiểu thuyết

Tiểu thuyết là một hình thức thể hiện của văn học thân thuộc mà chắc hẳn ai trong chúng ta cũng từng đọc qua. Hiện nay, có vô vàn thể loại tiểu thuyết với nội dung và đề tài khác nhau. Vậy tiểu thuyết là gì, một tác phẩm tiểu thuyết có những đặc điểm cơ bản như thế nào, bài viết dưới đây sẽ giúp bạn làm sáng tỏ những thông tin trên nhé!

Tiểu thuyết là gì? 

Tiểu thuyết chính là thể loại văn xuôi có hư cấu, sử dụng nhân vật, hoàn cảnh và sự việc để phản ánh xã hội theo những chủ đề nhất định. Đây là một tác phẩm viết theo lối văn tự sự mà thông qua hoàn cảnh, sự kiện, con người, tác giả đã phản ánh những bức tranh đời thực vô cùng sâu sắc cùng những quan điểm ý nghĩa về hiện thực. 

Hiện nay, trên thế giới có rất nhiều định nghĩa về tiểu thuyết khác nhau xuất phát từ những quan điểm văn học khác nhau từ nhiều nền văn hóa. Hình thức văn học này đang không ngừng phát triển và trở thành một niềm đam mê với những người nghiện đọc. Tiểu thuyết được đánh giá là một thể loại văn học gần gũi, khiến người đọc dễ cảm nhận và tiếp thu. 

Tiểu thuyết có cấu trúc khá đơn giản, được hình thành nên bởi các chương, nhân vật và cốt truyện. Các chương sẽ được xâu chuỗi theo dòng sự kiện khác nhau xoay quanh tuyết nhân vật chính, nhân vật phụ dựa vào một cốt truyện cụ thể. 

Một số đặc điểm cơ bản của tiểu thuyết

Bên cạnh việc tìm hiểu tiểu thuyết là gì, chắc hẳn bạn đọc cũng rất quan tâm đến những đặc trưng cơ bản để nhận diện loại hình văn học này. Cùng điểm qua những đặc trưng tiêu biểu của tiểu thuyết sau đây: 

Tiểu thuyết là thể loại giàu chất văn xuôi, tự sự 

Giống như truyện ngắn, được xây dựng bởi nhân vật và cốt truyện, tiểu thuyết cũng hàm chứa tính văn xuôi và tự sự sâu sắc mà Trần Đình Sử từng có nhận định sau: “chất văn xuôi tức là một sự tái hiện cuộc sống những chi tiết giống như thật không thi vị hóa, lãng mạn hóa, lí tưởng hóa chính điểm này tạo ra ngộ nhận sự ra đời của tiểu thuyết đồng nhất của chủ nghĩa hiện thực miêu tả cuộc sống như một thực tại cùng thời gian sinh thành tiểu thuyết có khả năng miêu tả cuộc sống một thực tại cùng thời gian sinh thành tiểu thuyết có khả năng miêu tả cuộc sống một cách chi tiết như thật”. 

Chất văn xuôi trong tiểu thuyết bao hàm tính hiện thực sâu sắc với những cốt truyện tuy hư cấu nhưng giàu tính hiện thực, gần gũi với đời sống. Tác giả sử dụng tính văn xuôi để khắc họa chuỗi tâm lí nhân vật theo dòng sự kiện thông qua từng chương, từng đoạn văn, từng câu chữ. Qua đó, người đọc có thể cảm nhận được rõ ràng sự thay đổi trong diễn biến nội dung đến tâm lý nhân vật, từ những niềm vui, niềm hạnh phúc, đến nỗi đau, sự bi thương. Nó có khả năng tiếp cận với mọi phạm vi hiện thực, khiến cho nội dung phản ánh của tác phẩm có điều kiện mô tả cuộc sống một cách sinh động, không bị giới hạn nào. 

Tiểu thuyết phản ánh nghệ thuật kể chuyện của nhà văn 

Nếu nói tiểu thuyết là một câu chuyện thì nhà văn chính là người kể chuyện. Câu chuyện có hay, có hấp dẫn thì điều đó chứng tỏ nhà văn là một người kể chuyện xuất sắc. Bằng nghệ thuật sử dụng ngôn từ của mình, các nhà văn có khả năng biến tác phẩm tiểu thuyết của mình hấp dẫn như việc được xem câu chuyện trực tiếp qua phim ảnh. 

Với tài năng của mình, tác giả có thể khắc họa thành công hình tượng nhân vật, xây dựng những yếu tố bất ngờ khiến người đọc cũng phải luận điệu cảm xúc của mình theo tâm lý của nhân vật. Một tác phẩm tiểu thuyết thành công chính là tác phẩm khiến người đọc sống trong sự tưởng tượng phong phú của mình về câu chuyện mà nhà văn đang muốn diễn tả, người đọc thấm nhuần mọi thông điệp và bức tranh xã hội mà tác giả muốn gửi gắm. Người viết tiểu thuyết đứng trên nhiều chủ thể, đa điểm nhìn tạo nên các tác phẩm mang đậm tính trần thuật.

Tiểu thuyết có tính nghệ thuật hư cấu cao

Thực tế, nhiều tác phẩm tiểu thuyết xây dựng nhân vật vượt qua cả nguyên mẫu, vượt qua cả chuẩn mực thực tế để hình tượng hóa nó. Điều này có thể dễ dàng bắt gặp trong những tiểu thuyết ngôn tình mà giới trẻ đang vô cùng yêu thích hiện nay. Chúng được dựng lên bởi những nhân vật tuyệt vời, có tính cách và khí chất hoàn hảo. 

Tuy nhiên, những hình tượng đó lại là bức tranh phản ánh ước nguyện của con người muốn hướng đến những hình tượng tốt đẹp trong cuộc sống- Những con người tài sắc vẹn toàn, có tính cách và phẩm chất tốt, có khả năng tạo ra điểm khác biệt và thành công trong cuộc sống. Những nhân vật trong tiểu thuyết thường là những người vô cùng nếm trải hiện thực cuộc sống, có nhiều mâu thuẫn với cuộc sống và cả trong chính bản thân mình. Có những nhân vật xứng đáng được tuyên dương, có những nhân vật cần được lên án, điều này giúp người đọc phân biệt được thiện ác, cách đối nhân xử thế trước những hỉ nộ ái ố trong cuộc đời. 

Tiểu thuyết có sự đang dạng trong màu sắc phẩm mỹ và mang bản chất tổng hợp

Để tạo ra một tác phẩm tiểu thuyết, tác giả phải pha trộn nhiều sắc thái thẩm mỹ khác nhau, nhiều sự đối lập đa chiều như sự đa dạng trong địa vị giai cấp của nhân vật, sự đang dạng trong tính cách và cảm xúc của nhân vật, sự đa dạng trong việc tạo ra các yếu tố bất ngờ cho nhân vật,... Điều này đã giúp tác giả phác họa ra bức tranh xã hội muôn màu muôn vẻ đầy sống động. 

Để làm được một tác phẩm tiểu thuyết ý nghĩa và sâu sắc, tác giả còn phải tổng hợp nhiều kiến thức từ nhiều lĩnh vực khác nhau như khoa học, toán học, tâm lý học,... để làm sao câu chuyện của mình tuy hư cấu nhưng lại rất thực tế và gần gũi, dễ dàng tiếp cận và nhanh chi phối được cảm xúc của người đọc. 

KẾT LUẬN

Tiểu thuyết là những câu chuyện dài đòi hỏi người đọc cần dành thời gian và sự tập trung để thấm nhuần nội dung, thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm. Hy vọng bài viết trên đã giúp bạn hiểu được tiểu thuyết là gì cũng những đặc điểm cơ bản để nhận diện thể loại văn học này. Còn chần chừ gì mà không tìm ngay cho mình một cuốn tiểu thuyết để bạn có thể đắm mình vào những câu chuyện với diễn biến sống động, đem lại nhiều cảm xúc và bài học quý giá.

Xem thêm:

• Những nhận định hay về thơ ca và văn học nghệ thuật bạn không thể bỏ qua
• Im lặng có phải là vàng không? Có nên giải quyết vấn đề bằng sự im lặng?