“Những ngày thơ ấu” - Hồi ký về tuổi thơ đầy cơ cực của nhà văn Nguyên Hồng

Với những bạn đọc yêu văn thơ, truyện ký thì không xa lạ gì với tập hồi ký “Những ngày thơ ấu” của tác giả Nguyên Hồng. Hồi ký như một miền ký ức sống về một tuổi thơ đầy biến động, cơ cực và khó khăn, vất vả của chính tác giả. Thông qua những dòng hồi ký, ta lại thấy thêm yêu hơn con người của tác giả, tâm hồn vượt qua mọi khó khăn để lúc nào cũng nung nấu và nuôi dưỡng cho mình một tình yêu thương đặc biệt dành cho mẹ của mình. 

1. Nhà văn Nguyên Hồng là ai?

Nguyên Hồng sinh năm 1918 và mất năm 1982, tên đầy đủ là Nguyễn Nguyên Hồng, quê ở thành phố Nam Định. Ông sinh ra ở thành phố cảng Hải Phòng, trong một xóm công nhân lao động nghèo. Tuổi thơ ông thiếu thốn tình cảm cũng như vật chất, ông phải chịu nhiều tủi nhục, cơ cực; phải cùng mẹ đi khắp nơi bán hàng kiếm sống.

Chính vì cuộc sống trải qua nhiều vất vả để giúp Nguyên Hồng có một tấm lòng giàu lòng yêu thương mọi người, cũng từ đó mang đến trong tác phẩm của ông nhiều góc nhìn về cuộc sống cơ cực của người nông dân, lao động nghèo. Với ông, họ là những con người giàu nghĩa tình và đầy lòng yêu thương. Ông được mệnh danh là “Nhà văn của phụ nữ và trẻ em”. Cả cuộc đời sáng tác nghệ thuật, Nguyên Hồng luôn đi tìm vẻ đẹp của con người trong khổ đau, khám phá chất thơ rất đời của cuộc sống cần lao.

Một số tác phẩm nổi tiếng của ông có thể kể đến như: hồi ký “Những ngày thơ ấu” (1938), “Trời xanh” (1960), “Bước đường viết văn” (1970),...

“Những ngày thơ ấu” là một trong những tác phẩm nổi tiếng nhất của Nguyên Hồng

2. Tóm tắt nguồn gốc ra đời và cốt truyện của tác phẩm “Những ngày thơ ấu”

Đây là tập hồi ký viết về tuổi thơ đầy cay đắng và khắc nghiệt của nhà văn Nguyên Hồng, hồi ký được đăng trên báo lần đầu vào năm 1938, sau đó xuất bản thành sách vào năm 1940.

Tác phẩm với 9 chương, lần lượt là: Tiếng kèn, Chúa thương xót tôi, Truỵ lạc, Trong lòng mẹ, Đêm Noel, Trong đêm đông, Đồng xu cái, Sa ngã, Một bước ngắn. Trong đó, chương thứ 4 “Trong lòng mẹ” đã được vào sách giáo khoa Ngữ Văn để giảng dạy hiện nay.

Cốt truyện của cuốn hồi ký “Những ngày thơ ấu” xoay quanh câu chuyện của cậu bé Hồng. Gia đình bố mẹ của cậu bé Hồng lấy nhau nhưng không hạnh phúc, đó là cuộc hôn nhân miễn cưỡng, không tình yêu. Chính điều này đã trở thành bi kịch trong cuộc đời của mẹ cậu bé Hồng. Hồng ra đời là kết quả của một đêm nằm chung miên cưỡng nhằm thực hiện mục đích “nối dõi tông đường” mà họ hàng yêu cầu. Một gia đình không hạnh phúc, luôn chịu sự dèm pha của họ hàng là nguyên nhân khiến người đàn ông càng ngày lấn sâu vào việc nghiện ngập, rượu chè, cờ bạc để rồi “bán linh hồn cho nàng tiêu nâu”, sống cũng như bằng chết. Và thế là bao nhiêu đau khổ, chịu đựng dồn lên vai người phụ nữ trong gia đình. Mẹ của cậu bé Hồng đã phải vất vả lo toan cuộc sống, lo cho chồng con; cũng đau khổ khi nhìn chồng “ôm ngực ho và rũ rượi nhổ” để rồi chỉ biết chịu đựng bao cay đắng, tủi nhục mà không thể nói ra cùng ai, cứ thế chôn vùi tuổi thanh xuân bên người chồng nghiện ngập. Khi bố của cậu bé Hồng mất đi, chị đành phải bỏ đi tha hương cầu thực để mong có tiền trả nợ, rồi lại mang thai với một người đàn ông khác; thế là không tránh khỏi miệng đời, chị bị họ hàng gán cho cái tội “chưa đoạn tang chồng đã chửa đẻ với người khác”. Cậu bé Hồng đã mồ côi cha, lại phải sống xa mẹ; cuộc sống dần bế tắc khi cậu bé tuổi còn rất nhỏ nhưng phải tự mình vượt qua biết bao khổ cực, sự ghẻ lạnh cay nghiệt của họ hàng.

“Những ngày thơ ấu” kể về câu chuyện của chính tác giả khi còn thơ bé

Tác phẩm đã có những chương vô cùng cảm động kể lại những nỗi đau đớn tủi nhục của tuổi thơ bị hắt hủi phũ phàng, những lần bị thầy giáo ác ý phạt vô lý; hay trong đêm giá lạnh Noel bị đuổi khỏi cửa nhà thờ, lủi thủi đi trong gió mưa lạnh lẽo chỉ vì nghèo,... Trong hồi ký cũng có những kỷ niệm êm đẹp của tuổi thơ mà cậu bé Hồng còn gom nhặt lại, đó hầu như là những cảm giác được nằm trong lòng mẹ, được mẹ vuốt ve hay lúc nằm trên bãi cỏ sân trường dưới bóng cây thả hồn theo đám mây trắng bồng bềnh. Những giấc mơ “đằm thắm và say sưa ấy đã rung động và mơn man cõi lòng” ấy càng chỉ làm thấm thía tình cảnh đáng thương của "đứa bé côi cút cùng khổ" khi tuổi đời còn quá nhỏ để có thể tự mình đối mặt với những điều ấy. Mặc dù vậy, trong gian khổ, ghẻ lạnh thế nhưng cậu bé ấy chưa một lần than trách về mẹ mà ngược lại tình cảm dành cho mẹ lại lớn lao hơn bao giờ hết, cậu bé Hồng hiểu rằng mẹ đã phải vất vả ra sao khi sống trong gia đình và đã phải chịu đựng những điều kinh khủng, và cậu càng thương mẹ mình hơn, chưa một lần oán trách hay giận hờn gì cả. Đó là một trong những tình cảm mà người đọc có thể cảm nhận qua hầu hết các chương của tác phẩm - một tình cảm cao đẹp và thiêng liêng, thật sự gắn kết giữa mẹ và con.

3. Giá trị hiện thực của tác phẩm “Những ngày thơ ấu”

Từ hoàn cảnh đáng thương, những điều tưởng như quá sức chịu đựng của một đứa bé tuổi còn quá nhỏ để đáng phải bị như vậy, tác phẩm cũng toát lên được bộ mặt lạnh lùng, tàn ác của xã hội thực dân phong kiến mục rỗng, thối nát với đầy những hủ tục định kiến đã đẩy những người dân nghèo khổ vào con đường cùng. Một xã hội thiếu đi tình người, thiếu đi cái gọi là máu mủ ruột thịt; con người sống với nhau dựa vào thế lực, đồng tiền, những người giàu giương mắt nhìn những người nghèo khổ chết đói, chết rét; một xã hội mà bọn thị dân tiểu tư sản sống nhỏ nhen, chỉ biết ganh ghét, giả dối và độc ác, đáng bị lên án.

Tác phẩm mang lại giá trị hiện thực khi tố cáo một xã hội bất công và đầy nhẫn tâm

KẾT LUẬN

“Những ngày thơ ấu” được xem là tác phẩm bậc nhất trong sự nghiệp văn chương của nhà văn Nguyên Hồng. Là cuốn tiểu thuyết mang đậm giá trị, hơi thở của cuộc sống và nổi bật hơn hết là tình cảm đặc biệt không thể nào xoá đi của đứa con trai dành cho mẹ của mình. Tình mẫu tử luôn là một điều thiêng liêng, là mạch nguồn sâu thẳm trong mỗi con người, không có gì có thể thay thế và giết chết đi tình cảm thiêng liêng ấy.