Mảnh trăng cuối rừng - Truyện ngắn hay nhất của nhà văn Nguyễn Minh Châu

“Mảnh trăng cuối rừng” là một trong những sáng tác tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Minh Châu vào thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Tác phẩm mang nét đặc trưng trong phong cách sáng tác của nhà văn Nguyễn Minh Châu, kể về những người thanh niên xung phong trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, họ là những người thanh niên xung phong đầy trẻ trung, dũng cảm và dạt dào tình yêu lứa đôi giữa cuộc chiến đầy gian khổ khốc liệt. 

Sơ lược về tác giả Nguyễn Minh Châu và tác phẩm “Mảnh trăng cuối rừng” 

Nhà văn Nguyễn Minh Châu sinh năm 1930 tại tỉnh Nghệ An. Ông là một trong những cây bút chuyên về đề tài truyện ngắn của nền văn học Việt Nam thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Năm mười lăm tuổi, Nguyễn Minh Châu tốt nghiệp trường kỹ nghệ Huế với bằng Thành Chung, năm năm sau ông học tại trường Huỳnh Thúc Kháng và sau đó gia nhập vào quân đội và học tại trường sĩ quan lục quân Trần Quốc Tuấn. 

Giai đoạn trước năm 1975, Nguyễn Minh Châu luôn ý thức được tầm quan trọng của người cầm bút phục vụ giai đoạn chiến đấu ác liệt vì vậy ngòi bút của ông hướng đến khai thác chủ đề chiến tranh và tinh thần yêu nước. Nguyễn Minh Châu luôn tâm niệm người nghệ sĩ mang trong mình nhiều sứ mệnh thiêng liêng mà một trong số đó là tìm tòi, nâng đỡ và ca ngợi những giá trị sống cao đẹp của con người. Vậy nên sau khi cuộc kháng chiến Mỹ kết thúc, Nguyễn Minh Châu tập trung khai thác những giá trị nhân văn xoay quanh cuộc sống của con người trong thời kỳ xây dựng cuộc sống mới. Nhà văn hướng ngòi bút tới những góc khuất trong cuộc sống đói nghèo của người dân trong quá trình xây dựng cuộc sống mới sau chiến tranh, niềm tin vào tương lai tươi sáng tốt đẹp ở phía trước. 

Những tác phẩm của Nguyễn Minh Châu là sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa trữ tình lãng mạn với triết lý cuộc đời. Tác giả luôn đặt nhân vật trong các tác phẩm vào mối quan hệ đa chiều, phức tạp nhưng lại có tổng thể hài hòa, thống nhất, qua đó đề cao và tôn vinh những giá trị sống cao đẹp của các nhân vật. Chính điều này đã làm nên sức hấp dẫn riêng biệt trong các tác phẩm của ông. Điển hình cho phong cách của Nguyễn Minh Châu sau chiến trang là “Chiếc thuyền ngoài xa”, đây là một tác phẩm mang tính nhân văn sâu sắc đã được đưa vào giảng dạy trong chương trình Ngữ văn lớp mười hai.

Ngoài ra tác giả Nguyễn Minh Châu còn có những tác phẩm đặc sắc khác bao gồm Cửa sông, Những vùng trời khác nhau, Dấu chân người lính, Miền cháy, Người đàn bà trên chuyến tàu tốc hành, Bến quê, Chiếc thuyền ngoài xa, Phiên chợ Giát và Cỏ lau.

Truyện ngắn “Mảnh trăng cuối rừng” được Nguyễn Minh Châu đưa vào tập truyện “Những vùng trời khác nhau” với tên ban đầu là “Mảnh trăng”. Nội dung tập trung kể về những người thanh niên xung phong trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước đầy dũng cảm, oanh liệt và bên cạnh đó họ cũng đầy lãng mạng, sống hết mình vì tình yêu. 

Nội dung tác phẩm “Mảnh trăng cuối rừng” 

Câu chuyện mở ra bằng hình ảnh những người lính luân phiên lái xe trên tuyến đường Trường Sơn, trong một đêm nghỉ ngơi đã kể cho nhau nghe câu chuyện về cuộc đời mình. Đến lượt Lãm, anh chàng nằm trong góc tối, đã kể cho mọi người về cuộc gặp tình cờ giữa anh và Nguyệt. Nguyệt là một cô gái làm chung với chị ruột Lãm ở cầu Đá Xanh, vì thấy cô ngoan ngoãn, tích cực nên chị anh đã có ý ngắm cho cậu em trai mình. Mấy năm sau, qua nhiều chuyện xảy ra, Lãm dường như đã quên mất những bức thư của chị gái cùng người con gái tên Nguyệt năm nào. Ấy vậy mà trong một lần biên thư cho Lãm nói về chuyện địch bắn phá cầu Đá Xanh, chị Tính còn kể thêm rằng Nguyệt vẫn nhớ và đang chờ anh dù cho hai người chưa từng gặp mặt. Chẳng thể tin được, Nguyệt lại hết lòng chung thủy với một chàng trai chỉ qua lời kể của chị Tính, không chỉ vậy cô còn ôm ấp mối tình ấy mấy năm trời. Lãm rất cảm động trước tình cảm của Nguyệt, vì vậy trong một lần lái xe qua khu vực chị gái làm việc, anh định bụng dùng một ngày nghỉ phép của mình để ghé qua thăm chị và tiện thể gặp Nguyệt. 

Tình yêu thời chiến khó khăn đến vậy, họ chỉ gặp nhau qua những phút giây ngắn ngủi thậm chí còn chưa biết đến ngày mai nhưng họ vẫn luôn tràn đầy niềm tin, nhiệt huyết vào cuộc sống. Tình cảm của Lãm và Nguyệt thậm chí còn mỏng manh hơn, hai người còn chưa thực sự gặp mặt nhưng cô vẫn thủy chung chờ đợi anh qua thời gian và bom đạn không phai nhạt.

Hình ảnh người chiến sĩ xung phong trong “Mảnh trăng cuối rừng” 

Khi Tổ quốc cần những người thanh niên xung phong sẵn sàng lên đường bảo vệ đất nước, họ cống hiến sức lực, tuổi thanh xuân vì mục đích cao cả. Những cô gái chàng trai thanh niên xung phong không chỉ dừng lại ở vẻ đẹp bề ngoài mà nó còn gắn liền với sự dũng cảm, tinh thần chiến đấu mạnh mẽ và nhiệt huyết, hăng hái khi làm nhiệm vụ. 

Nguyệt và Lãm đều là những thanh niên còn trẻ tuổi nhưng họ luôn hiểu rằng phụng sự đất nước là nhiệm vụ thiêng liêng và trên hết. Khi tình cảm nảy nở, họ luôn biết cách giữ trong lòng và gìn giữ nó xem như sức mạnh để chiến đấu và vượt qua khó khăn trong thời chiến tranh. Hình ảnh ấy khiến người đọc cảm động về tình thần quyết chiến của những chàng trai, cô gái trẻ năm ấy! 

Ý nghĩa nghệ thuật của hình ảnh “Mảnh trăng cuối rừng”

Vì sao lại là “mảnh trăng cuối rừng”? Hình ảnh mảnh trăng  là chi tiết nghệ thuật đặc sắc ẩn dụ cho vẻ đẹp của nhân vật Nguyệt, cô gái ngời sáng với những phẩm chất của người thanh niên xung phong giai đoạn chống Mỹ cứu nước. Trong tác phẩm, hình ảnh Nguyệt và trăng luôn sóng đôi, song hành, soi chiếu và tô đậm thêm vẻ đẹp của nhau. Nguyệt là trăng và trăng là nguyệt, một cô gái tươi mát với thân hình mảnh mai, gót chân hồng và mái tóc dày tưởng chừng như mỏng manh lại vô cùng can trường dũng cảm. Đặt hoàn cảnh gặp gỡ của hai người vào đêm trăng càng khiến cho ấn tượng của Lãm về Nguyệt trở nên đậm nét. Cũng giống như mảnh trăng cuối rừng, dù ánh sáng dịu nhẹ nhưng vẫn đủ sức soi sáng đem lại cảm giác thoải mái dễ chịu.

Hơn thế nữa, mảnh trăng còn là biểu tượng cho tình yêu chớm nở trong lần gặp đầu tiên của Nguyệt và Lãm, đồng thời hứa hẹn câu chuyện tròn đầy viên mãn trong lòng người đọc.

KẾT LUẬN

“Mảnh trăng cuối rừng” được xem là tác phẩm xuất sắc nhất của nền văn học thời kỳ kháng chiến chống Mỹ. Tác phẩm khắc họa rõ nét bức tranh kháng chiến chống Mỹ đầy cam go, thử thách và ác liệt, luôn phải đứng giữa sự sống và cái chết thế nhưng những con người trẻ trung, tài năng vẫn luôn hết mình vì Tổ quốc, bỏ qua những khó khăn, khốc liệt của chiến tranh và rồi tình yêu luôn là điều được họ giữ gìn và trân trọng. Đọc “Mảnh trăng cuối rừng” người đọc thấm đượm phong vị lãng mạn và chất thơ rất riêng chỉ có ở nhà văn Nguyễn Minh Châu.

Xem thêm:

• Top 16 cuốn sách hay nên đọc trong đời giúp bạn thay đổi
• Cảm nhận về tác phẩm “Gió đầu lạnh mùa” của Thạch Lam
• “Nắng trong vườn” - Câu chuyện tình trong veo nhẹ nhàng nhưng ấm nồng