Phân tích tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao

Tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao là một trong những kiệt tác văn học hiện thực, không chỉ phản ánh bộ mặt xã hội đen tối, bất công và đầy rẫy những tội ác mà còn khắc họa sâu sắc hình ảnh người nông dân bần cùng hóa và đồng cảm với những bi kịch khổ đau của người nông dân thấp cổ bé họng. Từ đó, Chí Phèo ngợi ca vẻ đẹp tâm hồn của con người và khao khát thay đổi thực tại để vươn đến một cuộc sống tốt đẹp hơn. Trong bài viết này, Bigone sẽ phân tích tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao giúp bạn hiểu rõ hơn về tác phẩm này. Cùng tham khảo ngay nhé!

1. Nam Cao - Tác giả tác phẩm Chí Phèo

Tác phẩm Chí Phèo được chấp bút bởi nhà văn Nam Cao, tên thật là Trần Hữu Tri, sinh ra trong một gia đình công giáo bậc trung tại Lý Nhân, Hà Nam. Tác giả theo phong cách nghệ thuật vị nhân sinh: “Nghệ thuật không nên là ánh trăng lừa dối, không cần là ánh trăng lừa dối, nghệ thuật chỉ có thể là tiếng đau khổ kia thoát ra từ những kiếp lầm than”. Nam Cao quan tâm tới đời sống tinh thần của con người, luôn hứng thú khám phá "con người trong con người".

Tác giả viết về những cái nhỏ nhặt nhưng lại mang ý nghĩa triết lý sâu sắc và trữ tình sắc lạnh. Nam Cao là một trong những một cây bút xuất sắc của nền văn học hiện đại, đã đưa chủ nghĩa hiện thực lên một bước đột phá là chủ nghĩa hiện thực tâm lý. Nam cao thành công ở các thể loại truyện ngắn, tiểu thuyết và truyện. Bên cạnh tác phẩm Chí Phèo, Nam Cao còn thành công ở một số tác phẩm khác như: Lão Hạc, Sống Mòn, Giăng sáng, Đôi mắt,... Năm 1996, Nam Cao đã nhận giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học Nghệ thuật.

2. Phân tích tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao

Làng Vũ Đại - không gian nghệ thuật của truyện ngắn

Nam Cao đã chọn không gian làng Vũ Đại để xây dựng toàn bộ câu chuyện xoay quanh cuộc đời Chí Phèo. Đây chính là không gian nghệ thuật của tác phẩm nơi diễn ra những xung đột, tối tăm, ngột ngạt và giải quyết các mâu thuẫn. Đồng thời, nơi đây đã thể hiện đời sống khốn cùng, khổ cực của người nông dân thấp cổ bé họng bị đẩy vào đường cùng không lối thoát và bị tha hóa. Làng Vũ Đại là cơ sở để khai thác sâu hơn hình tượng nhân vật Chí Phèo từ đó thể hiện giá trị hiện thực và nhân đạo mà tác giả Nam Cao muốn truyền tải đến độc giả.

Nhân vật Bá Kiến trong tác phẩm Chí Phèo

Nhân vật Bá Kiến là một người có tiếng cười Tào tháo, dùng đầu bò trị đầu bò, mềm nắn rắn buông,... Qua những chi tiết này đã thể hiện ông là một con người thủ đoạn, gian hùng và xảo quyệt. Đồng thời, ông còn là người có nhân cách ti tiện, bỉ ổi, ghen tuông và độc ác. Thông qua hình ảnh nhân vật Bá Kiến, Nam cao đã khắc họa thành công hình ảnh địa chủ cường hào ở nông thôn Việt Nam trước cách mạng.

Hình tượng nhân vật Chí Phèo

Nhân vật Chí Phèo xuất hiện đầu tiên trong tác phẩm với hình ảnh vừa đi vừa chửi. Qua tiếng chửi đó, hình ảnh và chân dung nhân vật hiện lên là một kẻ lưu manh, có rượu vào là sẽ chửi. Đằng sau những tiếng chửi đó là một khát vọng sống và mong muốn được xem là người bình thường. Trước khi đi tù, Chí Phèo là người không cha, không mẹ và không nhà nhưng có phẩm chất tốt đẹp và chưa bị tha hóa. Anh có ước mơ, lòng tự trọng và sống làm ăn lương thiện. Đau đớn thay, sau khi ra tù đã trở thành con người lưu manh, tính cách quái dị, biến đổi thành con quỷ dữ và đánh mất nhân hình bởi chế độ nhà tù thực dân lúc bấy giờ. Mặc kệ ngày đêm, Chí Phèo cứ triền miên trong cơn say, đập đầu, chửi bới, phá phách và làm công cụ cho Bá Kiến. Sự tha hóa của hắn được thể hiện qua quá trình đến nhà Bá Kiến trả thù nhưng lại trở thành tay sai cho Bá Kiến. Điều này thể hiện Chí đã bị cướp đi cả nhân hình lẫn nhân tính.

Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở

Khi Chí Phèo gặp gỡ Thị Nở đã đánh thức bản chất lương thiện vốn có trong con người của hắn. Bằng chính tình yêu thương của Thị Nở đã làm thay đổi nhận thức trong suy nghĩ Chí Phèo, hắn nhận biết được mọi âm thanh trong cuộc sống. Đặc biệt là hắn đã nhận ra bi kịch trong cuộc đời của mình và sợ cô đơn, cô độc. Với những suy nghĩ này đã làm thay đổi ý thức của Chí Phèo là muốn trở thành người lương thiện, muốn làm hòa với mọi người.

Cuộc gặp gỡ giữa Chí Phèo và Thị Nở nổi bật nhất là hình ảnh bát cháo hành. Đây là hình ảnh nghệ thuật đầy tính sáng tạo và chan chứa nhiều ý nghĩa giá trị. Bát cháo hành tuy đơn giản nhưng thấm đượm tình yêu thương và hạnh phúc, bởi đây là lần đầu tiên cũng như lần cuối cùng Chí Phèo được ăn cháo hành. Chính bát cháo hành đã làm thức tỉnh con người lương thiện của hắn.

Bi kịch bị cự tuyệt

Chí Phèo bị Thị Nở cự tuyệt chỉ vì định kiến của xã hội, do bà cô Thị Nở không cho Thị lấy Chí Phèo. Chí không chỉ bị xã hội cự tuyệt mà còn có cả tình yêu thương. Lúc đầu, Chí Phèo chỉ ngạc nhiên trước thái độ kinh ngạc của Thị Nở. Sau đó, hắn hiểu ra mọi việc và mang dao đến nhà Bá Kiến đâm chết Bá Kiến và tự sát. Cái chết của Chí Phèo ở cuối tác phẩm chính là cái chết của sự bi kịch với những đau đớn khi muốn trở về cuộc sống làm người lương thiện.

3. Vẻ đẹp nghệ thuật tác phẩm Chí Phèo

Nam cao đã xây dựng thành công nhân vật Chí Phèo, đại diện cho hình ảnh người nông dân trong hoàn cảnh lúc bấy giờ. Mặc dù sử dụng ngôn ngữ giản dị nhưng với tài năng bậc thầy đã miêu tả tâm lí nhân vật sắc sảo và diễn đạt độc đáo. Kết cấu truyện mới mẻ, mang đến ấn tượng sâu sắc cho độc giả. Những chi tiết trong tác phẩm tự do, tưởng chừng rời rạc nhưng rất logic và chặt chẽ. Nội dung cốt truyện có các tình tiết hấp dẫn và biến hóa giàu kịch tích.

4. Kết luận

Qua tác phẩm Chí Phèo đã góp phần thể hiện Nam Cao có một cái nhìn sâu sắc, tấm lòng cảm thương con người tha thiết, chân thành với những khổ đau và khát vọng, nhất là người nông dân thấp cổ bé họng. Tác phẩm Chí Phèo đã tố cáo mạnh mẽ xã hội thực dân phong kiến đầy tàn bạo đã áp bức, bóc lột con người đến đường cùng và phải tìm đến cái chết để giải thoát. Đồng thời, tác phẩm còn trân trọng, phát hiện và khẳng định bản chất tốt đẹp của con người ngay cả khi bị than hóa.

Đọc tác phẩm truyện ngắn Chí Phèo của Nam Cao tại đây

Xem thêm:

• Đời thừa | Truyện ngắn Nam Cao
• Hai đứa trẻ | Truyện ngắn Thạch Lam
• Dưới bóng hoàng lan | Truyện ngắn Thạch Lam

Hy vọng bài viết trên sẽ giúp bạn hiểu chi tiết hơn về tác phẩm Chí Phèo của Nam Cao. Mong rằng những bài viết sau của Bigone nhận được sự quan tâm từ bạn, cảm ơn bạn đã theo dõi bài viết nhé!