Nguyễn Khoa Điềm tiểu sử, cuộc đời và sự nghiệp

Nguyễn Khoa Điềm là một trong những nhà thơ tiêu biểu và nổi tiếng của nền văn học Việt Nam chung và trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ nói riêng. Đa số những tác phẩm của thi nhân đều mang chủ đề về tình yêu quê hương, đất nước rất chân thật và giàu tính chiêm nghiệm, đặc biệt là cảm xúc vô cùng sâu lắng mang đậm màu sắc trữ tình. Trong bài viết này, Bigone sẽ giới thiệu chi tiết hơn về tiểu sử, cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Khoa Điềm để bạn hiểu chi tiết hơn về tác giả, cùng tham khảo ngay nhé!

1. Tiểu sử và cuộc đời Nguyễn Khoa Điềm

Nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm còn có tên khác là Nguyễn Hải Dương sinh ngày 15 tháng 4 năm 1943, tại thôn Ưu Điềm, xã Phong Hòa, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên - Huế. Tác giả sinh ra trong một gia đình danh giá có truyền thống yêu nước và hiếu học. Cha là một ông quan nội giám có tài yên dân, được dân gian truyền tụng, cụ nội từng làm chức quan bố chánh. Ông nội là một nhà nho có tinh thần yêu nước, từng được bầu vào Viện dân biểu Trung kỳ do cụ Huỳnh Thúc Kháng làm Viện trưởng, bà nội là cháu nội vua Minh Mạng. Tác giả không chỉ là một nhà thơ lớn mà còn là một nhà chính trị của Việt Nam.

Năm 1955, Nguyễn Khoa Điềm ra Bắc học tại trường học sinh miền Nam. Đến năm 1964, thi nhân tốt nghiệp khoa Văn của Trường ĐH Sư phạm Hà Nội và về Nam hoạt động trong phong trào học sinh, sinh viên Huế, xây dựng cơ sở cách mạng, viết báo, làm thơ đến năm 1975. Trong khoảng thời gian đó, tác giả từng bị giam tại nhà lao Thừa Phủ, chiến dịch Mậu Thân 1968 được giải thoát, tiếp tục trở lại hoạt động.

Nguyễn Khoa Điềm trở thành hội viên hội nhà văn năm 1975. Sau 1975, Nguyễn Khoa Điềm được bầu làm Tổng Thư ký Hội Nhà văn Việt Nam khóa V, Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khoá X và là Bộ trưởng Bộ Văn hóa - Thông tin, Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Trung ương, Trưởng ban Tư tưởng Văn hóa Trung ương. Sau Đại hội Đảng lần thứ X, ông về Huế và tiếp tục làm thơ.

2. Phong cách nghệ thuật của Nguyễn Khoa Điềm

Thơ của Nguyễn Khoa Điềm có chất liệu chủ yếu từ quê hương, con người và tinh thần chiến đấu bảo vệ đất nước, không chỉ thể hiện những suy nghĩ, tình cảm của tuổi trẻ trong chiến tranh, về niềm lạc quan hay cái nhìn nghiêm túc, chân thực, trần trụi trước những mất mát mà còn bộc lộ những suy tư, nghĩ về thực tế sâu sắc.

Những tác phẩm của Nguyễn Khoa Điềm là sự kết hợp giữa cảm xúc nồng nàn và suy tư sâu lắng của người trí thức về đất nước và con người Việt Nam mang vẻ đẹp hấp dẫn mạnh mẽ. Trong kháng chiến chống Mỹ, những tác phẩm của nhà thơ đã thể hiện rõ được con người và bản chất anh hùng bất khuất của chiến sĩ Việt Nam. Đồng thời, tác phẩm còn thể hiện lòng yêu nước qua những tranh luận về tuổi trẻ và nhân sinh quan để xây dựng lại cả quá trình “tìm đường” và “nhận thức đường đi” của thanh niên thành thị Nam Bộ.

Thơ ông giàu chất suy tư, xúc cảm dồn nén, mang màu sắc chính luận, giọng điệu thơ đậm đà màu sắc dân tộc, lắng đọng sâu sắc kèm theo những lý giải về tư tưởng. Nguyễn Khoa Điềm xây dựng thể thơ biểu cảm có phong cách riêng, từ giọng điệu trữ tình đậm chất chính luận đến việc xây dựng chất liệu thơ. Đó là chất liệu của hiện thực, văn hóa, liên tưởng thông qua cách sử dụng các tín hiệu thẩm mỹ vừa truyền thống vừa hiện đại đến việc vận dụng linh hoạt thể thơ tự do với các cung bậc thơ khác nhau. Qua đó thể hiện những cảm xúc dạt dào với vốn từ phong phú vừa dân gian, vừa đậm chất văn hóa của thời đại.

3. Những sáng tác tiêu biểu của Nguyễn Khoa Điềm

• Người con gái chằm nón bài thơ
• Nơi Bác từng qua
• Nỗi nhớ
• Tháng chạp ở Hồng Trường
• Thưa mẹ con đi
• Tiễn bạn cuối mùa đông
• Tình Ca
• Tôi lại đi đường này
• Trên núi sông
• Từ những gì các anh trao?
• Tuổi trẻ không yên
• Vỗ Hờn
• Xanh xanh bóng núi
• Giặc Mỹ
• Gửi anh Tường
• Hình dung về Chê Ghêvara
• Hồi kết cuộc
• Khoảng trời yêu dấu
• Khúc hát ru những em bé lớn trên lưng mẹ
• Lau
• Lời chào
• Báo động
• Bếp lửa rừng
• Bước chân - Ngọn đèn
• Cái nền căm hờn
• Cát trắng Phú Vang
• Chiều Hương Giang
• Con chim thời gian
• Con gà đất, cây kèn và khẩu súng
• Đất ngoại ô (1973)
• Mặt đường khát vọng (1974)
• Ngôi nhà có ngọn lửa ấm (1986)
• Thơ Nguyễn Khoa Điềm (1990)
• Cửa thép (1972)
• Đất và khát vọng
• Trường ca
• Đất nước
• Màu xanh lên đường
• Mùa Xuân ở A Đời
• Ngày vui
• Nghĩ về một nhãn hiệu
• Xuống đường

Trong đó, bài thơ Đất nước là một trong những tác phẩm thành công nhất của Nguyễn Khoa Điềm. Tác phẩm được ra đời vào mùa đông năm 1971 trên chiến trường Bình Trị Thiên, kết hợp tinh tế giữa ca dao và dân ca vào trong thơ. Bức tranh đất nước vẽ ra vô cùng vĩ đại nhưng không kém phần bình dị, thân thương. Đó là Đất Nước của tất cả chúng ta, bài thơ khẳng định vai trò to lớn của Đất Nước đối với mỗi người.

4. Những giải thưởng Nguyễn Khoa Điềm đạt được trong sự nghiệp văn học

• Giải thưởng Hội Nhà văn Việt Nam với tập thơ "Ngôi nhà có ngọn lửa ấm".
• Giải thưởng Văn học Nghệ thuật Cố đô (giải B) với tập thơ "Cõi lặng" - năm 2010.
• Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật.

5. Những nhận định về Nguyễn Khoa Điềm và tác phẩm

Một Đất Nước như thế không thể có được bằng bút pháp miêu tả bên ngoài, cho nên tất yếu nhà thơ phải dùng hình thức suy ngẫm, liên tưởng, liệt kê, để dần dần đưa người đọc vào trí tưởng tượng của họ, vào kí ức của họ, nhìn Đất Nước trong chính tâm hồn họ. - Trần Đình Sử

Đất nước - Nguyễn Khoa Điềm đã sáng tạo một hình tượng Đất Nước thân quen mà mới lạ trong thi ca Việt Nam… Nguyễn Khoa Điềm đã khắc họa nên một Đất Nước toàn vẹn, là sự thống nhất của lãnh thổ và văn hóa, của lịch sử và sự sống, một Đất Nước trong không gian tinh thần của người Việt Nam.

Những sợi ngang dọc dệt nên hình tượng thơ Nguyễn Khoa Điềm đều óng ánh một màu sắc đặc biệt của chất liệu văn hóa dân gian- đó là một lực hút giữa của đoạn thơ Đất Nước… để rồi người đọc lặng đi xúc động trước một cách định nghĩa thật bất ngờ của Nguyễn Khoa Điềm.

Điều may mắn với tôi là được sống trong những tháng năm hào hùng của dân tộc để hiểu nước, hiểu người và hiểu cả mình hơn. - Nguyễn Khoa Điềm

Xem thêm: 

• Những nét đặc sắc và phong cách nghệ thuật của Nam Cao
• Tiểu sử cuộc đời và sự nghiệp sáng tác của nhà thơ Tế Hanh
• Hoàng Phủ Ngọc Tường cuộc đời và sự nghiệp sáng tác văn học

Hy vọng bài viết này sẽ giúp bạn hiểu chi tiết hơn về tiểu sử, cuộc đời và sự nghiệp Nguyễn Khoa Điềm. Mong rằng những bài viết sau của Bigone sẽ nhận được sự quan tâm từ bạn nhé!